Άρθρα ψυχολογίας-κείμενα ζωής

 Αρθρογραφεί η Δανάη Χορομίδου

Θεματολογία άρθρων κατά τη σειρά που εμφανίζονται:


Σε τι με βοηθά η ψυχοθεραπεία; 

 Ψυχοθεραπεία: Εσείς πώς μπορείτε να με βοηθήσετε; 

 Ταμπέλες: αξιοποίηση της ψυχοπαθολογικής διάγνωσης
Το ζέσταμα για τη ζωή...στο δρόμο της αυτοπραγμάτωσης 
Ψυχόδραμα: ένας παράλληλος κόσμος. Με βλέπω!

Σχέσεις εξάρτησης vs αυθεντικές μορφές σχέσεων

«Εγώ, πότε θα γίνω μάνα;». Σκέψεις για τη γυναίκα ως άνθρωπο.

Άγχος: ιδέες απαλλαγής από την αγχωτική κατάσταση ζωής & ανάπτυξης της ζωτικής ζωής

Έχω καρκίνο

Κατάθλιψη & ψυχοθεραπεία

Εξαρτήσεις-εθισμοί και δημιουργικότητα

Χωρίζω; Η συναισθηματική κατάσταση πριν και μετά το διαζύγιο.
Καρκίνος. Μέλη του οικείου περιβάλλοντος.

Συντροφικές σχέσεις: πόσο κοντά σε αντέχω;

Διαταραχές πρόσληψης τροφής και ψυχόδραμα

Γάμος & υγεία, στοιχεία ψυχολογικής ανάπτυξης ενηλίκου

Μηχανικότητα: η κοινωνία της κούκλας & η θεωρία των διαπροσωπικών σχέσεων

Πένθος: πώς να είμαι με αυτόν που πενθεί;

Παιδική παχυσαρκία & ο ρόλος του γονέα

Αποξένωση και α-λήθεια

Παιδική κακοποίηση: στρατηγικές αντιμετώπισης. Τα χνάρια του παρελθόντος στην ενήλικη ζωή.

Περι ψυχοθεραπείας, σε ποιον να απευθυνθώ; (για να διαβάσετε αυτό το άρθρο πατήστε εδώ )

Σε τι με βοηθά η ψυχοθεραπεία;

Συμβολές της ψυχοθεραπείας στην ανάπτυξη και προαγωγή της ψυχικής υγείας:

αυθορμητισμός και ενσωμάτωση της προσωπικότητας

Η ανάπτυξη της υγείας, περιλαμβάνει την ανάπτυξη της ψυχικής μας υγείας, η οποία αναφέρεται στην ανάπτυξη των δυνατοτήτων μας και των λειτουργικών στοιχείων της προσωπικότητάς μας, που θα μας καταρτίσουν δυνατούς, με αίσθημα αυτοεκτίμησης και αυξημένο επίπεδο ζωτικότητας.

Η ανάπτυξη της ψυχικής μας υγείας περιλαμβάνει επίσης την εξισορρόπηση των επιπέδων σκέψης-συναισθήματος και δράσης: αυτό που σκεφτόμαστε να είναι σύμφωνο με αυτό που αισθανόμαστε και με αυτό που τελικά κάνουμε.

Πρόκειται για μια κατάσταση εσωτερικής αρμονίας, που ο πατέρας του ψυχοδράματος και της ομαδικής ψυχοθεραπείας, J.L.Moreno, ονόμαζε «αυθορμητισμό».

Σύμφωνα με τον Moreno, o αυθορμητισμός αποτελεί ξεχωριστή ικανότητα του ανθρώπου που ενυπάρχει σε αυτόν από τη στιγμή της γέννησης και που μπορεί να εξασκηθεί και να βελτιωθεί.

Η ανάπτυξη της ικανότητας για αυθορμητισμό, μας βοηθά στο να μπορούμε να ανταποκρινόμαστε με επιτυχία και δημιουργικότητα στις διάφορες προκλήσεις της ζωής μας καθώς εξελίσσεται και να βγαίνουμε «νικητές».

Όταν βρισκόμαστε σε κατάσταση αυθορμητισμού, βιώνουμε μια εσωτερική άνεση και ελευθερία και είμαστε ανοιχτοί σε εμπνεύσεις και την πηγή της δημιουργικότητας μέσα μας. Είμαστε ευάλωτοι, ανθρώπινοι και σε ετοιμότητα να δώσουμε και να πάρουμε στις συναλλαγές μας. Η έκφρασή μας έχει μια σιγουριά, εμπιστοσύνη και υπάρχει ένα είδος έξαψης -μια αίσθηση ζωτικότητας που αναβλύζει από μέσα μας.

Με άλλα λόγια, όταν βρισκόμαστε σε κατάσταση αυθορμητισμού, είμαστε «συντονισμένοι» και σε επαφή με τον πραγματικό μας εαυτό, έτσι ώστε να μπορούμε να χρησιμοποιούμε το δυναμικό μας με τον ωφελιμότερο τρόπο.

Σε αντιδιαστολή με την κατάσταση αυθορμητισμού είναι η κατάσταση φόβου, άγχους και ανησυχίας- καταστάσεις που δίνουν «χώρο» στην ανάπτυξη της ψυχοπαθολογίας- και που ο Moreno τις αντιλαμβάνεται ως το αποτέλεσμα της έλλειψης αυθορμητισμού.  Έτσι, όσο πιο αυθόρμητοι είμαστε, τόσο μικραίνει και εξαφανίζεται το άγχος. Με την παντελή έλλειψη αυθορμητισμού, το άγχος φτάνει στο ανώτατό του επίπεδο, στο σημείο πανικού.

Το να μπορούμε να δρούμε αυθεντικά και με τον καταλληλότερο τρόπο στο «εδώ και τώρα» των καταστάσεων που αντιμετωπίζουμε, υπονοεί μια δουλειά που έχουμε κάνει με τον εαυτό μας που στην ψυχολογία ονομάζεται «ενσωμάτωση της προσωπικότητας».

Η ενσωμάτωση της προσωπικότητας, ουσιαστικά αναφέρεται στο να έχουμε γνωρίσει, να έχουμε αποδεχτεί και να έχουμε συμφιλιωθεί με το ποιοι είμαστε, έτσι ώστε να νιώθουμε μια αίσθηση πληρότητας-ενοποιημένου εαυτού, αυτοεκτίμησης, εκτίμησης των άλλων και απελευθέρωσης: να νιώθουμε «εντάξει» με αυτό που είμαστε και να μπορούμε να το εκφράζουμε/ενσαρκώνουμε. Ή αλλιώς, να γίνουμε αυτοί που είμαστε!

Οι περισσότερες ψυχοθεραπείες υπαρξιακής και ανθρωποκεντρικής κατεύθυνσης-μεταξύ των οποίων και το ψυχόδραμα- στοχεύουν με τον ένα ή άλλο τρόπο στην ανάπτυξη της ικανότητάς μας για αυθορμητισμό, είτε τον ονομάζουν «αυθεντικότητα», «αυτογνωσία» ή αλλιώς.

Στο ψυχόδραμα ειδικότερα, κύρια μέριμνα του θεραπευτή είναι η ανάπτυξη του υγιούς μέρους της προσωπικότητας του ατόμου: όταν έχουμε ενσωματώσει μια σαφή και καλή εικόνα για τις ικανότητές μας, είμαστε περισσότερο έτοιμοι να δούμε, να αντιμετωπίσουμε και διαχειριστούμε τις δυσλειτουργικές μας πλευρές και τα «σκοτεινά μας σημεία» με χαλαρότερο και πιο δημιουργικό τρόπο!

                                                      Τι είναι η Ψυχοθεραπεία

Εσείς πώς μπορείτε να με βοηθήσετε;

*Διευκρίνηση: μιας και υπάρχουν διάφορες μέθοδοι ψυχοθεραπείας που δουλεύουν με διαφορετικό τρόπο, να διευκρινίσουμε ότι η άποψη του παρόντος άρθρου αναφέρεται στην ψυχοθεραπεία Ψυχοδράματος, που έχει μια υπαρξιακή, ανθρωποκεντρική, φαινομενολογική και συστημική προσέγγιση

Ένα θέμα υγείας, μια δυσάρεστη συναισθηματική κατάσταση, ένα τραυματικό γεγονός, ο εαυτός μου που έχει μπερδευτεί και δεν ξέρει τι να κάνει. 

Συχνά κάποιος φτάνει στο γραφείο του ψυχοθεραπευτή λέγοντας: «θέλω να σταματήσουν οι κρίσεις πανικού» ή: «να χωρίσω,  τι να κάνω;»,  ή: «πώς θα ξεπεράσω την κατάθλιψη και θα βρω ξανά τον εαυτό μου;».

Φαίνεται σαν να υπάρχει η νοοτροπία ότι ο «ασθενής» πάει σε  κάποιον «ειδικό» για να λύσει το «πρόβλημά του». Ο «ασθενής» σαν να προσδοκά να βρει ένα είδος «γιατρού» που έχει τις μαγικές λύσεις.

 Μα, δεν είναι ο ψυχοθεραπευτής ένα ιδιαίτερο είδος ανθρώπου; - που καταλαβαίνει πράγματα για σένα, πριν από σένα, που ξέρει και βλέπει μέσα σου;  Ίσως—διαβάζει και τις σκέψεις σου! Πόσες και πόσες φορές δεν έχω ακούσει στο κοινωνικό πλαίσιο μιας πρώτης γνωριμίας: «ωχ πρόσεχε τι λες, αυτή είναι και ψυχολόγος» ή «α, είσαι ψυχολόγος..και πώς με ψυχολογείς;» !

Ίσως λοιπόν φαντάζεσαι ότι ο ψυχοθεραπευτής, ως ειδικός και αυθεντία θα σου πει ένα, δύο, τρία, αυτόν τον κατάλογο πραγμάτων που θα σε κάνουν καλά. Θα σου πει αν πρέπει να χωρίσεις ή όχι, πώς θα ξεπεράσεις την κατάθλιψη και τι πρέπει να κάνεις για να σταματήσουν οι κρίσεις πανικού.

Και η αλήθεια είναι, ότι ναι, ένας ψυχοθεραπευτής πιθανά μπορεί να σε «βοηθήσει» να ξεπεράσεις όλα αυτά, αλλά όχι με τον τρόπο που νόμιζες. Ότι δηλαδή η αλλαγή σου θα είναι ένα προϊόν που θα σου παρέχει αυτός.

 Αντίθετα, η αλλαγή σου, ή αυτό που θες να πετύχεις,  θα συμβεί ως αποτέλεσμα της δουλειάς που έχεις κάνει με τον εαυτό σου σε συνεργασία με τον ψυχοθεραπευτή, θα γεννηθεί, θα πραγματωθεί από εσένα.

Με άλλα λόγια, είσαι ο κύριος υπεύθυνος για τη «θεραπεία» σου. 

Όταν με ρωτούν «μπορείς να με βοηθήσεις;», απαντώ «μπορώ να σε βοηθήσω, όσο μου επιτρέψεις να σε βοηθήσω».

Και τότε έρχεται η διερώτηση «μα αν είναι να το κάνω μόνος μου, τότε εσύ τι θα κάνεις; Ποια είναι η δικιά σου η δουλειά; Τι είναι αυτή η ψυχοθεραπεία;»

Κατ’ αρχήν, η ίδια η λέξη είναι ατυχής στην περιγραφή αυτού που θέλουμε να περιγράψουμε, όπως εξάλλου και οι λέξεις «ψυχοθεραπευτής» και «θεραπευόμενος». Μιας όμως και ακόμα δεν έχουν βρεθεί και δεν έχω επινοήσει πιο επαρκείς λέξεις, ας μείνουμε σε αυτές που κοινώς χρησιμοποιούνται.

Τι είναι η ψυχοθεραπεία; Ο συντονισμός με τον εσωτερικό μας κόσμο!

Πρόκειται για τη συνάντηση δύο (ή περισσοτέρων) ατόμων, όπου πραγματοποιείται το χτίσιμο μιας δυναμικής σχέσης στο πλαίσιο της οποίας ο «θεραπευόμενος» εξερευνά και σχετίζεται με τον εαυτό του.

Πολύ απλά μπορούμε να πούμε ότι «ψυχοθεραπεία» είναι η διαδικασία κατά την οποία παρέχεις στον εαυτό σου το πλαίσιο για να σχετιστείς με αυτόν.

Η κατανόηση του εαυτού μας βοηθά να αντιμετωπίσουμε τους φόβους, τις δυσκολίες και τις σωματοποιημένες αρρώστιες μας. Μας βοηθά να εγκαταλείψουμε παλιά δυσλειτουργικά μοτίβα συμπεριφοράς και να επιλέξουμε νέους, λειτουργικότερους τρόπους ανταπόκρισής 

μας στη ζωή.

Ψυχοθεραπευτής είναι ο άνθρωπος που σου παρέχει το χωροχρονικό και το ψυχικό πλαίσιο όπου μπορείς να σχετιστείς με το ποιος είσαι και σε συνοδεύει στη  διαδικασία αυτή.

Το «ψυχικό πλαίσιο» που σου παρέχει ο θεραπευτής είναι η σταθερά καλοπροαίρετη διάθεσή του να περπατήσει δίπλα σου σε αυτά που αποκαλύπτεις και ανακαλύπτεις για τον εαυτό σου. Η ικανότητά του να σε «αφουγκράζεται», να σε συναισθάνεται. Το να σου παρέχει το συναισθηματικό χώρο και βάθος για να εκφράσεις. Η ικανότητά του να διατηρεί τη δομή του πλάι σου και να σε αποδέχεται. Η σταθερή πρόθεση και προσπάθειά του να κάνει αυτά.

Η διαδικασία της ψυχοθεραπείας εντέλει οδηγεί στην αυτό-ανάληψη και στην ταυτόχρονη αυτονόμηση και επανένωση της ύπαρξής σου. Δηλαδή οδηγεί στο βίωμα της ύπαρξής σου ως ενοποιημένης-αυτοτελούς και αυτονομημένης και ταυτόχρονα ως ενωμένης και συνδεδεμένης με το περιβάλλον, τον κόσμο και την ύπαρξη γενικότερα.

Πρακτικά

Η διαδικασία της Ψυχοθεραπείας πραγματοποιείται σε συναντήσεις με τον ψυχοθεραπευτή - που ονομάζονται και «συνεδρίες»-, οι οποίες λαμβάνουν χώρα σε συγκεκριμένο χώρο και χρόνο. Συνήθως το πλαίσιο αυτό αφορά το γραφείο του ψυχοθεραπευτή με εβδομαδιαίες συναντήσεις σε συγκεκριμένη και σταθερή μέρα που έχετε συμφωνήσει εξ΄αρχής. Διαρκούν 50 λεπτά με 1ώρα.

Στην πρώτη συνάντηση συχνά γίνεται μια συζήτηση σχετικά με τους λόγους  που σε κινητοποίησαν να μπεις στη διαδικασία και τους στόχους σου. Επίσης, μπορεί να αποσαφηνίζονται θέματα σχετικά με τον τρόπο-ψυχοθεραπευτική μέθοδο με την οποία δουλεύει ο συγκεκριμένος θεραπευτής, τι να περιμένεις από τη διαδικασία κλπ. και τίθεται το πλαίσιο συνεργασίας. Πιθανά αρχικά να συμφωνήσετε να δουλέψετε για ένα συγκεκριμένο αριθμό συνεδριών και εν συνεχεία να γίνει μια ανασκόπηση των όσων έχουν συμβεί με βάση τα οποία θα θέσετε το πλαίσιο της συνεργασίας σας εκ νέου.

Επίλογος

«Το σημαντικότερο είδος ελευθερίας, είναι να είσαι αυτός που πραγματικά είσαι. Ανταλλάσσεις  την ελευθερία σου για ένα ρόλο. Παραιτείσαι από την ικανότητά σου να νιώθεις και σε αντάλλαγμα, φοράς μία μάσκα. Δεν μπορεί να υπάρξει καμιά μεγάλης κλίμακας επανάσταση, αν δεν υπάρξει πρώτα μια προσωπική επανάσταση, σε ατομικό επίπεδο. Πρέπει αρχικά να συμβεί από μέσα».

                                                                                                             Jim Morrison

«Ταμπέλες» : τι έχω γιατρέ μου; Αξιοποίηση της διάγνωσης και ανάληψη ευθύνης στη θεραπεία

Είμαι «ψυχωτικός», «καταθλιπτικός», «ψυχαναγκαστικός»; Είμαι «νευρωτικός», πάσχω από «διπολική διαταραχή της ταυτότητας», είμαι «υστερικός»; Μου είπαν, πάσχω από «σχιζοσυναισθηματική διαταραχή». Με αυτές τις κρίσεις πανικού που παθαίνω, σημαίνει ότι έχω πρόβλημα, ε; Είμαι «ανορεξική», μου δώσαν Ι4, Ι3, Ι5 , τι έχω; Είμαι προβληματικός ε; Ο σύντροφός μου έχει πολλά προβλήματα, να σας τον στείλω για ψυχοθεραπεία; Είμαι προβληματικός, είμαι άρρωστος; Θεέ μου τι είμαι τελικά;

Τι χρειάζεται να κάνω για να γίνω καλά «γιατρέ» μου; Δώσε μου το «χάπι» μου, γράψε μου τι πρέπει να κάνω για μην έχω κατάθλιψη, πες μου τα 10 βήματα για να απαλλαγώ από το στρες, τα 10 βήματα για να είμαι καλός γονέας, τα 10 βήματα της επιτυχίας, τα 10 βήματα για την ευτυχία..

Όχι πια άλλα «10 βήματα» στην υπηρεσία μιας ταμπέλας!

Δεν είσαι ρομπότ! Δεν είσαι ένας τίτλος! Δεν είσαι μια πάθηση! Δεν είσαι μια κατηγορία! Δεν είσαι «συστηματικός»!

Είσαι μοναδικός, είσαι ιδιαίτερος, είσαι ξεχωριστός, είσαι θαυμάσιος, είσαι σημαντικός!

Όταν ένα σύμπτωμα σου χτυπάει την πόρτα, αγκάλιασέ το, δες το, άκουσέ το.

Δεν αρκεί μια ταμπέλα και ένα χάπι. Είσαι πολλά περισσότερο από μια ταμπέλα, χρειάζεσαι πολλά περισσότερα από ένα χάπι.

Στην ιατρική και ψυχιατρική υπάρχει εμπειρία, υπάρχει παρατήρηση στα «προβλήματα», υπάρχει πρόθεση, υπάρχουν προτάσεις, υπάρχει απτή βελτίωση και ωφελιμότητα. Πάρε ό,τι καλύτερο έχουν να σου δώσουν.

Μην εγκλωβίζεσαι όμως στους τίτλους και τις ταμπέλες. Μη γίνεσαι μέρος μιας λίστας. Μην κατηγοριοποιείσαι. Μην μπαίνεις σε καλούπια και μην βάζεις τους άλλους σε καλούπια.

Δεν υπάρχουν «10 βήματα» και λίστες επιτυχίας.

Είσαι αυτός που είσαι. Τι καλύτερο μπορείς να κάνεις για σένα; Θα είσαι με τον εαυτό σου ως τη στιγμή που θα σβήσει η αναπνοή σου. Τι καλύτερο μπορείς να κάνεις με σένα, έτσι όπως είσαι ακριβώς, α ν θ ρ ώ π ι ν ο ς  δηλαδή  ε υ ά λ ω τ ο ς ;

Δεν είναι κακό που είσαι ευάλωτος, είσαι ευάλωτος γιατί είσαι ανθρώπινος! Ευάλωτος σημαίνει ζωντανός, σημαίνει ευφυής!

Πάμε λοιπόν από την αρχή:

Τι να κάνω με τη διάγνωση που μου έδωσαν;

Προτείνω κατ’ αρχήν να τη διασταυρώσεις. Οι διαφορές κριτηρίων στη διάγνωση είναι μερικές φορές τόσο λεπτές, που συχνά έγκειται στην κρίση του ψυχιάτρου, ο οποίος βέβαια λειτουργεί σύμφωνα και με την εμπειρία του. Στη συνέχεια καλό είναι να ενημερωθείς ο ίδιος για τη φύση, έννοια και τη μορφή εκδήλωσης της πάθησης, και να δεις πώς σχετίζεται με σένα προσωπικά. Η ενημέρωσή σου σε αυτό μπορεί να επιτευχθεί πλέον εύκολα και γρήγορα μέσω του διαδικτύου και πλήθος βιβλίων που σε περιμένουν στα ράφια των βιβλιοπωλείων.

Από εκεί και πέρα, σημασία έχει να ανακαλύψεις τις βαθύτερες αιτίες εκδήλωσης της πάθησης ή των συμπτωμάτων, που σημαίνει την ενεργό εμπλοκή σου και την ανάληψη ευθύνης για τον εαυτό σου.

Όπως γράφει ο διακεκριμένος γιατρός P.Dransart στο υπέροχο βιβλίο του «Η αρρώστια προσπαθεί να με γιατρέψει»: «..εμείς οι ίδιοι ζητάμε να δώσουμε όνομα σε αυτό που αισθανόμαστε. Το γεγονός ότι έχει ένα όνομα μας καθησυχάζει. Γιατί αυτό σημαίνει πως είναι κάτι συγκεκριμένο, αναγνωρισμένο, καταγεγραμμένο και ενδεχομένως μετρήσιμο. Όμως με αυτόν τον τρόπο, υπάρχει ο κίνδυνος να περάσει απαρατήρητο εκείνο που προσπαθούμε να εκφράσουμε μέσω της ασθένειας. Η διάγνωση είναι απαραίτητη διαδικασία. Είναι όμως δίκοπο μαχαίρι: δίνοντας όνομα σε μια ασθένεια, βάζοντάς της μια ετικέτα, διατρέχουμε τον κίνδυνο να απομακρυνθούμε από το ζήτημα που μας θέτει…Αν εγκαταλείψουμε την ευθύνη αυτού που νιώθουμε, αν η ασθένεια γίνει θέμα του γιατρού και μόνο, τι θα απογίνει το ζήτημα που θέτουμε στον εαυτό μας μέσω της ασθένειας;».

Δες ό,τι σου συμβαίνει ως ευκαιρία, μια ευκαιρία μάθησης και ωρίμανσης, και κατέστησε τον εαυτό σου υπεύθυνο για τη βελτίωση και ανάπτυξή σου. Μεγαλύτερη σημασία έχει να μπορέσεις να έρθεις σε επαφή με τη δική σου προσωπική αλήθεια, με τις δικές σου προσωπικές αξίες, με τις δικές σου προσωπικές αδυναμίες και να θέσεις τα 10 προσωπικά σου βήματα για μια καλύτερη ζωή.

Η διαδικασία της ψυχοθεραπείας μπορεί να σε βοηθήσει σημαντικά σε αυτή σου την προσπάθεια και να γίνει ένας από τους δυνατότερους συμμάχους σου.

Κλείνω με τα λόγια του C.Jung: «κάθε πρόβλημα σημαίνει δυνατότητα διεύρυνσης της συνείδησης.. η αρρώστια δεν θεραπεύεται αλλά αυτή μας θεραπεύει, η αρρώστια είναι η δοκιμή της φύσης να θεραπεύσει τον άρρωστο».

Το ζέσταμα για τη ζωή…στο δρόμο της αυτοπραγμάτωσης

Fill yourself up with your experience. No denial.

M.Clayton

Warming up: το «ζέσταμα» σε μια κατάσταση για δημιουργία και επίτευξη στόχων

Οι πράξεις δημιουργίας , είναι αποτέλεσμα ενός ζεστάματος σε μια κατάσταση.

«Ζεσταίνομαι» σε κάτι, και ανάλογα με την ποιότητα του «ζεστάματος» και το πόσο ζεσταίνομαι σε αυτό, τόσο επιτυγχάνεται αυτό προς το οποίο θέλω να πάω.  

Στο ψυχόδραμα λέμε, ότι όταν το «ζέσταμά μας» σε μια κατάσταση φτάσει στο μέγιστο βαθμό, τότε δημιουργείται ο ρόλος (η ικανότητα, ο τρόπος, η συμπεριφορά) ο οποίος θα μας βοηθήσει να πετύχουμε αυτό που θέλουμε.

Όσο περισσότερο ζεσταθούμε σε αυτό που βιώνουμε σε σχέση με το «θέμα» μας, και όσο περισσότερο ζεσταθούμε σε αυτό που θέλουμε να πετύχουμε σε σχέση με το θέμα μας, τόσο καλύτερα θα επιτύχουμε αυτό στο οποίο στοχεύσαμε. Να «ζεσταθώ», σημαίνει να μένω συσχετισμένος με το θέμα και σε επαφή με τον εαυτό μου σε σχέση με το θέμα. Να μένω να βιώνω, αυτό που βιώνω.

Σημασία έχει περισσότερο, να θέσεις το σωστό ερώτημα

Ένα βασικό ερώτημα, που ενώ φαίνεται απλό, στην πραγματικότητα είναι πιο βαθύ, είναι να ρωτήσεις τον εαυτό σου «Τι θέλω;» .Τι είναι αυτό που πραγματικά θέλω; Τι είναι αυτό που θέλω σε σχέση με αυτό το θέμα; Τι είναι αυτό που θέλω σε σχέση με εκείνο το θέμα; Και σε πιο γενικό φάσμα, τι είναι αυτό που πραγματικά θέλω για μένα, για τη ζωή μου;

Πολλοί άνθρωποι νομίζουν ότι αυτό είναι μια απάντηση που μπορούν να τη δώσουν εύκολα, αλλά αν κάτσεις να το σκεφτείς λιγάκι, ίσως σταματάει να γίνεται επιφανειακό (π.χ. θέλω λεφτά, δουλειά, ταξίδια, σχέση). Και μπορείς τότε πραγματικά να αναρωτηθείς: «τι είναι αυτό που στην πραγματικότητα θέλω;»

Συχνά, ενώ νομίζουμε ότι ξέρουμε τι θέλουμε, στην πραγματικότητα δεν το ξέρουμε ουσιαστικά, δεν έχουμε συνδεθεί με τη βαθύτερη ανάγκη που έχει ο ουσιαστικός εαυτός μέσα μας. Γι αυτό ίσως ακόμα και όταν επιτυγχάνουμε αυτό που νομίζουμε ότι θέλαμε, πάλι εξακολουθούμε να μην είμαστε ικανοποιημένοι.

Αναρωτήσου τώρα, «τι θέλω;» χωρίς φόβο και αυτό-επίκριση, χωρίς δισταγμό. Με γενναιοδωρία προς τον εαυτό σου. Επέτρεψε στον εαυτό σου να φανταστεί ακόμα και το πιο απίθανο όνειρο. Με την τόλμη ενός πρωτάρη. Με τη φαντασία ενός παιδιού.

Παγιδευμένοι στις επιλογές του παρελθόντος: «για μένα πια είναι αργά»

Μια ακόμα νοοτροπία περασμένη στο DNA μας, αυτές οι παγιωμένες ιδέες για το τι πρέπει κανείς να κάνει και το ποιος πρέπει να είναι σε κάθε ηλικία. Από μία ηλικία και μετά, «είναι αργά». Μέχρι μία ηλικία ακολουθούσες το πρόγραμμα που σε έβαζαν, μετά από μια ηλικία και μετά είναι αργά, πότε τότε θα ζήσεις εσύ όπως θες να ζεις; Πότε θα είναι ο χρόνος να είσαι εσύ;

«Αυτό είναι, αλλά πώς γίνεται δεν ξέρω»

Ζεστάσου στο γιατί θες κάτι να γίνει και όχι στο πώς θα γίνει. Βρες την επαφή, την αυθεντική επαφή αυτού που θες να πετύχεις. Είναι ειλικρινές; Μάθε να κρατάς το ζέσταμά σου αυτό. Βασίζεται σε ειλικρινή και υγιή πρόθεση; Μείνε σε αυτό. Ζεστάσου σε αυτό. Μέρα με τη μέρα. Κάθε στιγμή. Ολοκληρωτικά. Συνεχόμενα. Και το πώς θα βρεθεί. Δεν πρόκειται για μαγεία ή κάποιο νόμο του σύμπαντος. Είναι απλώς η διαδικασία, η πορεία της υλοποίησης.

Ικανότητα για οργάνωση: Στήσιμο & ανάπτυξη ενός ρεαλιστικού πλάνου εργασίας. Συνεργασία. Ευελιξία.

Αν ο ένας βασικός άξονας ρόλων-ικανοτήτων προς την αυτοπραγμάτωση αφορούν το να μένουμε ζεστοί στο όραμα μας (ως «εραστές της ζωής»), ο δεύτερος βασικός άξονας ρόλων, είναι ρόλοι που έχουν να κάνουν με την ικανότητά μας για οργάνωση («δημιουργικός οργανωτής»).

Χρειαζόμαστε το όραμα για κίνητρο σαν ένα είδους εσωτερικής πυξίδας και την ικανότητα για οργάνωση για να φέρνουμε το όνειρο από τα σύννεφα στο εδώ και τώρα, στις ρεαλιστικές συνθήκες της ζωής. Με τα δεδομένα που ισχύουν αυτή τη στιγμή, ποιο είναι το ρεαλιστικό πλάνο που μπορώ να στήσω προς την επίτευξη του ονείρου μου; Ποια είναι τα βήματα που έχω να κάνω; Πώς μπορώ να το στοχεύσω και να το μεθοδεύσω με κάποιες κινήσεις-δράσεις; Εδώ η δημιουργικότητά σου μπορεί να σε ξαφνιάσει, μόνο όμως αν την αφήσεις ελεύθερη και παραμείνεις εστιασμένος και αισιόδοξος. Επίσης χρειάζεται δουλειά, δουλειά, δουλειά. Να δαπανήσεις χρόνο, ενέργεια, κόπο.

Κατά τη διάρκεια της προσπάθειας, μια ακόμα εξαιρετικά χρήσιμη ικανότητα είναι η ικανότητα για ευελιξία, δηλαδή να μην μένεις «κολλημένος» σε μια αρχική ιδέα, έναν συγκεκριμένο τρόπο, αλλά να μπορείς να ελίσσεσαι όπως τα πράγματα προκύπτουν και όπως σε «οδηγούν». Να είσαι ανοιχτός να αλλάξεις ή να τροποποιήσεις την αρχική ιδέα. Με την ικανότητα για ευελιξία, ακόμα και τα εμπόδια μπορείς να μην τα χρεώνεσαι ως «λάθη» αλλά να τα μετατρέπεις σε χρήσιμες μαθησιακές εμπειρίες, απαραίτητες για την εξέλιξη προς αυτό που θες! Όπως έλεγε και ο H.Ford «Η αποτυχία είναι απλώς η ευκαιρία να ξεκινήσεις ξανά, πιο έξυπνα».

Υψηλή προσδοκία, «να είμαι τέλειος, να το κάνω καλά»

Η παραπάνω νοοτροπία, δείχνει ότι αποσκοπείς σε ένα συγκεκριμένο αποτέλεσμα, ή  «λύση» που όταν επέλθει, τότε μόνο θα είσαι ικανοποιημένος. Είσαι αγχωμένος για το αποτέλεσμα και έχεις χάσει τη χαρά. Υπάρχει όμως και ένας άλλος τρόπος. Να δουλεύεις για τη χαρά της δουλειάς απολαμβάνοντας. Χωρίς να καθορίζεσαι από το τελικό επιθυμητό αποτέλεσμα. Νιώθεις την αξία της κάθε στιγμής, και επιτυχία δεν είναι το τελικό προϊόν, αλλά το κάθε βήμα που κάνεις. Μπορείς, ω ναι, σε αυτή τη ζωή να χαίρεσαι γι αυτό που κάνεις. Ήδη. Τώρα. Και όχι γι αυτό που θα φτάσεις.

 Ικανότητα να μπαίνω σε κάτι καινούριο. Αίσθηση κίνησης στη ζωή

Μπορεί να είσαι και ογδόντα χρονών, και αν την έχεις εξασκήσει, την ικανότητα να μπαίνεις σε κάτι καινούριο, η ζωή σου να έχει νόημα και χαρά.

Όταν βλέπεις τη ζωή ως συνεχή μαθησιακή διαδικασία, παραμένεις νέος.

«Πρέπει να έχετε κι εσείς τα κότσια που απαιτούνται για να εμπλέξετε και τη δική σας ψυχή σ΄αυτό το παιχνίδι. Γαντζώστε μεγαλόπρεπα τις ίνες του μυαλού σας στ΄αγκίστρια ενός μακρινού άστρου και αφήστε τες να τεντωθούν μαζί με το Είναι σας, με την ασύλληπτη ταχύτητά της Πρωταρχικής Έκρηξης. Μέχρι το τέλος Αδέλφια..»

                                                                                                                            J.Morrison

«Η ζωή δεν είναι γριά

Η ζωή δεν είναι ενήλικη ή  νέα

Η ζωή είναι μια έφηβος

Λυγερή κινούμενη αεράτη

Μπαίνει σ όλα δοκιμάζει

Ασυμβίβαστη και αμφισβητούσα

Με δάκρυα στα μάτια όταν πονά

Και γέλια δυνατά όταν χαίρεται

Παιχνιδιάρα και ναζιάρα

Χωρίς να ξέρει την αιτία

Χωρίς να προσδοκά

Φρέσκια

Μια δροσοσταλίδα κάθε μέρα

Αθώα μεγάλη αγκαλιά

Χοροπηδά πεταλουδίζοντας

Χαμογελά

Αγριεύει σαν τη σκληρή θάλασσα

Και άλλοτε ησυχάζει μέσα σε αβύσσους

Σαν κυκλάμινο ανθίζει μέσα από τους βράχους

Πεθαίνει για να γεννηθεί ξανά και ξανά ανά πάσα στιγμή

Ανασαίνει

Ανατρεπτική αδάμαστη ορμητική παθιασμένη

Σαλεύει σταματά να ξεκουραστεί και ξανά

Χωρίς να προσμένει

Κυλά»

Δ.Χορομίδου

Το μαύρο σκοτάδι- η πιο σκοτεινή ώρα είναι εκείνη πριν την ανατολή

Και εκεί που έχει αρχίσει να πηγαίνει καλά, πέφτεις ξανά στο μαύρο σκοτάδι, ή επέρχεται η καταστροφή, παλινδρομείς και γυρίζεις ακόμα πιο πίσω από το σημείο μηδέν. Τότε, ακόμα και τότε, είναι οκ. Ο Max έλεγε, ότι το να είσαι μπερδεμένος ή «χαομένος», είναι η αρχή της μάθησης. Και τελικά, όταν το μαύρο σκοτάδι ξεπεραστεί, τότε, ως δια μαγείας θα δεις, ότι έχεις όχι μόνο προσπεράσει το μηδέν, αλλά πλέον βρίσκεσαι σε άλλα επίπεδα συνείδησης και το βίωμά σου έγινε η πιο πολύτιμη σοφία σου.

Θα έρθεις σε επαφή με το φως μέσα σου;

Αυτό που τελικά μετράει, είναι η αγάπη και οι ανθρώπινες σχέσεις.

Ζεστάσου στο φως μέσα σου, ζεστάσου σε όλα αυτά που είναι ζωή!

«Πήγα στο δάσος επειδή επιθυμούσα να ζήσω συνειδητά, να αντιμετωπίσω μονάχα τα ουσιώδη της ζωής και να δω αν θα μπορούσα να μάθω όσα είχε να μου διδάξει, έτσι ώστε, όταν θα ερχόταν η ώρα να πεθάνω, να μην ανακάλυπτα ότι δεν είχα ζήσει ποτέ. Δεν ήθελα να ζήσω οτιδήποτε δεν ήταν ζωή-το να ζει κανείς είναι τόσο πολύτιμο-ούτε ήθελα να παραιτηθώ, εκτός πια κι αν ήταν απολύτως απαραίτητο. Ήθελα να γευτώ μια ζωή γεμάτη και να ρουφήξω όλο της το μεδούλι, να ζήσω με τρόπο τόσο αυστηρό και σπαρτιάτικο ώστε να τρέψω σε άτακτη φυγή οτιδήποτε δεν ήταν ζωή, να ανοίξω έναν φαρδύ διάδρομο ανάμεσα στα στάχυα της με το δρεπάνι μου, να τη στριμώξω σε μια γωνιά, να τη ρίξω όσο πιο χαμηλά γίνεται και, αν τότε αποδεικνυόταν ευτελής, να καταγράψω όλη αυτή την αυθεντική της ευτέλεια και να τη δείξω στον κόσμο. Ή, αν ήταν θεσπέσια, να τη γνωρίσω από πρώτο χέρι, έτσι ώστε στο επόμενο ταξίδι μου να είμαι σε θέση να δώσω μια πιστή περιγραφή της».

                                                                                                                    H.D.Thoreau

Ο «ειρηνικός πολεμιστής»: όλα αυτά τελικά είσαι εσύ. Nα τα συμπεριλάβεις και να είσαι έτοιμος να τα αφήσεις ανά πάσα στιγμή!

Τόση είναι η ομορφιά που το ξέρω ότι φοβάσαι ότι το στήθος σου θα σκάσει..

Αγάπη του εαυτού

Άσε το μαστίγιο στην άκρη.

Ψυχόδραμα-Το ζέσταμα στο ποιος θέλω να είμαι

«Σε αυτό το μέρος της σκηνής, φτιάξε κάτι παλιό από τον εαυτό σου, κάτι που θες να αφήσεις πίσω. Και σε εκείνο το μέρος της σκηνής, φτιάξε κάτι καινούριο, κάτι προς το οποίο θες να πας, κάτι που θες να αναπτύξεις».

H διαδικασία του Ψυχοδράματος, ήδη σε βάζει στην υλοποίηση αυτού που θες να φτάσεις. Καθώς στήνεις τη σκηνή, γίνεται μέσα σου η δουλειά, ώστε αυτό που επιθυμείς να αποκτήσει «σάρκα και οστά», να γίνει από αφηρημένη ιδέα συγκεκριμένη εικόνα, που μπορείς να τη δεις, να αλληλεπιδράσεις με αυτήν, να τη νιώσεις, να της μιλήσεις!! Μια πραγματική εικόνα που σου επιτρέπει να «ζεσταθείς» σε αυτό που επιθυμείς , στο έπακρο! Όταν αρχίζεις και το φτιάχνεις εικόνα στην ψυχοδραματική σκηνή, έχεις ήδη κάνει το πρώτο μεγάλο βήμα!

«Είσαι ένας καλός άνθρωπος»

Εκείνοι που μπορούν να δουν όλο το εύρος αυτού που είσαι, να συνδεθούν μαζί σου, σε όλο αυτό που μπορείς να είσαι.

Κάποιοι θέλουν να δουλέψουν μαζί σου, όχι με τα προβλήματά σου, όχι με τις αδυναμίες σου, όχι με εσένα ως ανεπαρκή, όχι με εσένα ως «λάθος»

Κάποιοι θέλουν να δουλέψουν μαζί σου ακριβώς στο σημείο εκείνο που πας να αναπτυχθείς, ακριβώς στο σημείο εκείνο που πας να γίνεις δημιουργικός.

Κάποιοι «ζεσταίνονται» μαζί σου στο ότι είσαι ένας καλός άνθρωπος!

Θυμήσου το και εσύ.

Το ζέσταμα στις ικανότητές μου

«Τι έχεις πετύχει στο παρελθόν σε σχέση με αυτό το θέμα;»

Πριν δουλέψουμε με τα σκοτεινά μας σημεία, καλύτερα είναι να έχουμε προηγουμένως αποκτήσει επίγνωση των δυνατοτήτων και ικανοτήτων μας. Θα έχουμε αποκτήσει λοιπόν μια βασική αίσθηση αυτοπεποίθησης, που θα είναι το φως μας πριν μπούμε να εξερευνήσουμε τα πιο δύσκολα σημεία.

Ελευθερία στην ψυχοθεραπεία

Είσαι αυτός που είσαι και αυτό είναι ok. Δες το. Μάθε να το βλέπεις. Μην πιστέψεις σε κανέναν που θέλει να σε βλέπει ως διάγνωση από μια θέση δήθεν «θεραπευτή». Είσαι ένα θειο πλάσμα. Ιδιαίτερο. Καλωσόρισε ό,τι είσαι και αγάπα.

Moving Forward

Η ζωή έχει κίνηση προς τα εμπρός!

Η ζωή είναι κύκλοι, με αρχή και τέλος. Ένας κύκλος ολοκληρώνεται, ένας κύκλος ξεκινά. Η ζωή επίσης είναι ευθείες, τετράγωνα, πεντάγωνα, γραμμές που εμπλέκονται ολοκληρώνονται ή ενίοτε μένουν στη μέση έτσι μπλεγμένες και διασταυρωμένες. Η ζωή, πραγματικά είναι τόσα πράγματα που ξέρουμε, και τόσα που δεν ξέρουμε, είναι τόσα που ποτέ δεν θα μάθουμε, είναι τόσα πολλά! Το ίδιο και ο εαυτός μας! Ακόμα και αν δεν μπορούμε να κατανοήσουμε όλα αυτά που θα θέλαμε να κατανοήσουμε, ακόμα και αν δεν μπορούμε «να βάλουμε σε τάξη» όλα αυτά που θα θέλαμε να βάλουμε σε τάξη, ακόμα και αν έχουμε την αίσθηση ότι ξαναγυρνάμε σε ένα σημείο μηδέν, ακόμα και αν αποτυγχάνουμε, ακόμα και αν επιτυγχάνουμε, όπως και να έχει, πάντα: η δύναμη της ζωής συνεχίζει να προχωρά μπροστά!

«Κάνε το επόμενο βήμα», μας έλεγε ο Max συχνά στη φάση της ενσωμάτωσης μιας εκδραμάτισης κατά την οποία είχαμε προηγουμένως «ζεσταθεί» και αναβιώσει στο έπακρο. Και τότε, ξεπηδούσε από μέσα μας η νέα σκηνή, ο νέος ρόλος, η νέα πραγματικότητα. Ξεπηδούσε φυσικά· ήταν αυτή η ίδια η ορμή για ζωή, η δική μας ορμή για ζωή που ελευθερωνόταν. Αυτό που μας κρατά να συνεχίζουμε. Η δική μας προσωπική κινητήριος δύναμη. Που, άκριτα, συνεχίζει να φεύγει μπροστά. Όπως και να έχει. Πάντα. Προχωράμε μπροστά.

“..On and on, it ‘s right in front of you, the whole universe. Who knows what you are capable of? Human beings are truly remarkable! “

The living spirit of the psychodramatic method. M.Clayton, P.Carter

Ψυχόδραμα, ένας παράλληλος κόσμος: με βλέπω!

«Έχω μπερδευτεί…ποια είναι η πραγματικότητα, αυτό που κάνουμε εδώ ή η πραγματική ζωή;», συχνά μετά από τη συμμετοχή τους, αναρωτιούνται τα μέλη μιας ψυχοδραματικής ομάδας.

Ποια είναι η πραγματική ζωή;

Είναι και τα δύο! Ο εξωτερικός και ο εσωτερικός κόσμος μαζί!

Θέλουμε να εναρμονίσουμε τον εσωτερικό με τον εξωτερικό μας κόσμο.

Κάποιος όταν πρωτοξεκινά στο ψυχόδραμα, ξαφνιάζεται, ξαφνιάζεται με όλα αυτά που «τρέχουν» μέσα του, σε ψυχολογικό επίπεδο, υποσυνείδητα ή ασυνείδητα. Πιο πολύ ίσως από κάθε μέθοδο, γιατί στο ψυχόδραμα αυτός ο εσωτερικός κόσμος «ζωντανεύει» στην ψυχοδραματική σκηνή. Έτσι, αυτό που «τρέχει» μέσα σου, μπορείς να το δεις μπροστά σου! Συχνά, μπορεί να μείνεις έκπληκτος! Με αυτά που κουβαλάς, με αυτά που σε ορίζουν, αλλά και με τον πλούτο που διαθέτεις, και δεν το είχες συνειδητοποιήσει καλά-καλά.

Και ύστερα, να, το βλέπεις μπροστά σου! Γίνεται χειροπιαστό. Γίνεται εικόνα. Μπορείς να του μιλήσεις. Μπορείς να το αγγίξεις. Είσαι εσύ, η εσωτερική σου εκδοχή.

Δυστυχώς από νωρίς δε μας μαθαίνουνε να δίνουμε αξία στην εσωτερική μας εκδοχή. Στο δυτικό πολιτισμό, η εσωτερική μας εκδοχή, είναι κάπως σαν ταμπού, κάτι κρυμμένο, που καλά θα κάνουμε να το κρατάμε κρυμμένο.

Αντίθετα η όλη βάση δίνεται στην εξωτερική μας εκδοχή: την εξωτερική πραγματικότητα, την εξωτερική εικόνα, την εξωτερική επιδίωξη, τα εξωτερικά ερεθίσματα.

Σαν να μας κάνουν πλύση εγκεφάλου από νωρίς, ότι, ό,τι θα μπορούσαμε να βρούμε ποτέ, πρέπει να το αναζητήσουμε εκεί έξω.

Γινόμαστε ξένοι με την εσωτερική μας ζωή.

Λέμε, «τι φωνάζει κι αυτή η φωνή μέσα μου; Τι θέλει, να μου χαλάσει τα σχέδια; Γιατί με αποσπά; Α..παλιοφωνή! Άσε με στην ησυχία μου».

Έτσι έχουμε μάθει, να την παρακάμπτουμε. Σαν να είναι μια ενόχληση. Μια κούραση παραπάνω. Ένα βάσανο.

Έτσι, θέλει σιγά-σιγά, με απαλά βήματα, να γίνει η επανένωση, του εσωτερικού και του εξωτερικού. Όταν κάποιος λέει, «ποια είναι η αληθινή ζωή; Αυτό που κάνουμε εδώ ή ο εξωτερικός κόσμος;», ουσιαστικά αποκαλύπτει το μέγεθος της σύγχυσης, το μέγεθος της αποκοπής, το μέγεθος της απομάκρυνσης από το εσωτερικό. Και για φαντάσου, να ζούμε και να ορίζουμε τις ζωές μας απομακρυσμένοι από το εσωτερικό μας!! Πού μπορεί να βρεθούμε… Κάπου είχα ακούσει αυτό «αν μπεις σε λάθος τρένο, σε όποιον σταθμό και αν κατέβεις, πάλι θα είσαι σε λάθος κατεύθυνση».

Κάπως έτσι το νιώθω, ότι ο συντονισμός με τον εσωτερικό μας κόσμο, δίνει την κατεύθυνση που λαχταρά η ψυχή μας να πηγαίνει, και ο εξωτερικός είναι αυτός που υλοποιεί το δρόμο.

Αν είσαι σε λάθος κατεύθυνση, η εξωτερική πραγματικότητα δεν ξέρει τι να σου φέρει, είναι κι αυτή σε σύγχυση. Μιλάμε περισσότερο για σπασμωδικές κινήσεις, ή γέμισμα χρόνου, ή κατακτήσεις που μετά σε αφήνουν κάπως «ξερό» να αναρωτιέσαι.. «τελικά, το ήθελα αυτό; Γιατί δεν μπορώ να ικανοποιηθώ με τίποτα;»

Γιατί μας μαθαίνουν να φοβόμαστε τόσο τον εσωτερικό μας κόσμο; Γιατί μας μαθαίνουν να τον απαξιώνουμε; Γιατί να αποκοπτόμαστε από την εμπιστοσύνη μας; Από το σπίτι μας;

Είσαι εσύ, και ο εσωτερικός σου κόσμος, είσαι εσύ! Δεν είναι όλα τα πράγματα υλικά. Όλο αυτό που συμβαίνει μέσα σου, δεν το βλέπεις, αλλά είναι αλήθεια, είναι η πραγματικότητά σου, είναι εσύ. Γιατί να το φοβάσαι; Γνώρισέ το! Δες το! Αγκάλιασέ το! Μην το φοβάσαι, αγκαλιά και αγάπη θέλει κι αυτό και φροντίδα, τίποτα κακό από εσένα δεν θέλει, μόνο αυτά.

Όταν αγκαλιάσεις τον εσωτερικό σου κόσμο, όταν γνωρίσεις καλύτερα ποιος είσαι, συντονίζεσαι με μια εξωτερική ζωή προς την κατάλληλη για σένα κατεύθυνση.

Βασικά, αρχίζεις να ζεις τη ζωή σου, και όχι τη ζωή που σου φορέθηκε.

Έτσι, αυτό είναι που κάνουμε στις ψυχοδραματικές ομάδες, ερχόμαστε σε επαφή με τον εσωτερικό μας κόσμο, τον γνωρίζουμε καλύτερα, συσχετιζόμαστε, τον βλέπουμε, τον αγκαλιάζουμε. Επανασυνδεόμαστε και επανοριζόμαστε.

Το ψυχόδραμα είναι ένας τρόπος να μένεις σε επαφή, να καλλιεργείς τη σχέση με το μέσα σου, που θα φτιάξει την εξωτερική σου πράξη πιο συντονισμένη με το αληθινό σου θέλω, με το αληθινό σου εγώ.

Είναι μια εξοικείωση, συχνά περιλαμβάνει πολλές συμφιλιώσεις, πολλές αποδοχές. Να νιώθεις μέσα στο σώμα σου, όλος, μαζί με σένα.

Δεν είναι θέμα να λύσεις ένα πρόβλημα, είναι θέμα να σε γνωρίσεις καλύτερα και να συσχετιστείς με σένα.

Με ρωτάτε συχνά, τι είναι αυτή η ομάδα ψυχοδράματος, και γιατί να έρθω στην ομάδα ψυχοδράματος. Είναι θέμα επιλογής. Θέλεις να έρχεσαι σε επαφή με το ποιος είσαι; Είναι ένας τρόπος να έρχεσαι σε επαφή με τον εαυτό σου, να καλλιεργείς την ικανότητά σου για συντονισμό και εναρμόνιση. Είναι μια απόφαση, μια δέσμευση που μπορείς να κάνεις, μια δέσμευση με τον εαυτό σου, ότι δε θα σε βάλεις στη γωνία, ότι δεν θα γίνεις αόρατος, ότι δεν θα ζεις τη ζωή σου σπασμωδικά. Μια δέσμευση ότι επιθυμείς να συνάδεις με σένα. Να σε συμπεριλάβεις. Να ζεις τελικά πιο «όλος», πιο μαζί με σένα. Να γίνεσαι εσύ.

Μπορείς να επιλέξεις να πας μαζί σου! Αντί να αντιμάχεσαι και να αντιστέκεσαι, να συμπεριλάβεις, να αγκαλιάσεις. Έχει μεγάλη αξία, αυτή η αποκατάσταση της σχέσης με τον εαυτό σου, με την εμπιστοσύνη σου, με το σπίτι σου.

Όταν ανοίγουμε την πόρτα σε ένα εγκαταλειμμένο, παλιό, βρώμικο σπίτι, μπορεί να βγουν φαντάσματα, μπορεί να σκονιστούμε και ιστοί από αράχνες να μπλεχτούν στα χέρια μας. Αλλά μη φοβηθείς ότι το άνοιξες, γιατί τότε μόνο μπορείς να το καθαρίσεις και να το επισκευάσεις. Και να φτιάξεις έξω έναν όμορφο κήπο!

Και τελικά, να επιστρέψεις σε αυτό.

Σχέσεις εξάρτησης & αυθεντικές μορφές σχέσεων

"Sometimes, when I look deep in your eyes
I swear I can see your soul " James

«Στήριξα πάνω στον Κώστα κάθε μου στιγμή. Μαζί του να κάνω τα πάντα. Ακόμα και τίποτα να μη γινόταν, ακόμα και να μην κάναμε τίποτα. Ακόμα και αν είχα βαρεθεί. Πάμε εκδρομή; Πάμε, αν και ήδη βαριόμουν. Αλλά δεν μπορούσα. Είχα εγκλωβιστεί τελείως. Κάτι σαν εθισμός. Εξάρτηση. Έφτιαξα μια εξαρτητική σχέση. Και έγινα «ζητιάνος αγάπης» .Έφαγα την τυρόπιτα μέχρι τέλους με το ζόρι, ακόμα και αν δε μου άρεσε η γεύση της. Ήθελα να μου καλύψει το κενό μου. Γιατί δεν μπορούσα καθόλου να μείνω μόνη; Γιατί δεν ήθελα πια να έρχομαι αντιμέτωπη  με την  αλήθεια. Με κανένα είδους αλήθειας για τον εαυτό μου και τη ζωή. Ήθελα να ζήσω την πλάνη..».

Όταν- συχνά σπάνια- ο δυνατός έρωτας σου χτυπήσει την πόρτα, ακολουθεί συνήθως μια από τις καλύτερες περιόδους της ζωής σου: χαράς, ζωντάνιας, δημιουργικής διάθεσης. Σαν για λίγο να βλέπεις τον κόσμο από άλλη ματιά, όπως όταν ήσουν παιδί, πιο αισιόδοξα, πιο ανάλαφρα, με ανοικτότητα και ενδιαφέρον. Σαν η ζωή σου να αποκτά αληθινό νόημα.

Ο καιρός όμως περνά, και αργά ή γρήγορα αυτή η χαρά αρχίζει στις περισσότερες- για να μην πούμε σε όλες τις περιπτώσεις να φθίνει και να μετατρέπεται σταδιακά σε άλλου είδους συναισθήματα, όχι και τόσο ευχάριστα πάντα.

Σε πολλές μάλιστα περιπτώσεις, όπου ο έρωτας οδήγησε σε μόνιμη σχέση, συχνά ξυπνάει κάποιος μια μέρα και αναρωτιέται: «τι κάνω με αυτόν τον άνθρωπο δίπλα μου;» «πού πήγε ο έρωτάς μας εκείνων των ημερών;» «πώς καταντήσαμε έτσι;», «πού έχει χαθεί ο εαυτός μου; Δεν με αναγνωρίζω» «γιατί ενώ βαριέμαι ζηλεύω και δεν μπορώ να χωρίσω με τίποτα;». Και άλλου είδους τέτοια ερωτήματα.

Φαίνεται ότι συχνά μένουμε με τον σύντροφο που κάποτε ερωτευτήκαμε τρελά από αγάπη, μένοντας- στην καλύτερη μάλλον περίπτωση- σε μια ανικανοποίητη κατάσταση ρουτίνας και συνήθειας γιατί «τον/την αγαπάμε πραγματικά».

Με κάποιον όμως που συζείς για αρκετά χρόνια, σίγουρα θα υπάρξουν και δυσκολότερες καταστάσεις εκτός της συνήθειας: τσακωμοί, διαφωνίες, διαφορετικές νοοτροπίες, διαφορετικές στάσεις και ενίοτε μιζέρια, καταπίεση. Τα οποία μάλλον βάζουμε τον εαυτό μας να τα ανέχεται εις το όνομα αυτής της «πραγματικής» αγάπης. Άλλωστε, πού να πάς πια; Ξανά από την αρχή; Δεν είσαι πια και στην ηλικία να αλλάζεις συντρόφους κάθε τρεις και λίγο. Ακούς και τα πλέον τετριμμένα κλισέ «οι σχέσεις θέλουν δουλειά , φροντίδα και προσπάθεια και από τους δύο» και πείθεις τον εαυτό σου να προσπαθήσει.

Δεν θα ήθελα στο κείμενο αυτό να μιλήσω όμως για το τι πρέπει ή όχι να κάνεις για να κρατήσεις τη σχέση σου ζωντανή, ούτε να εκφέρω άποψη για το αν είναι αυτό λειτουργικό ή όχι.

Θέλω να μοιραστώ κάποιες σκέψεις για τη φύση των ερωτικών σχέσεων και ίσως να σου δώσω ένα έναυσμα να αναλογιστείς σε σχέση με τον εαυτό σου.

Ας ρίξουμε μια πιο γενική ματιά πρώτα.

Ο άνθρωπος και το προσωπικό του υπαρξιακό «δράμα»

 Κάθε άνθρωπος, είναι μια «παθολογία». Μα η λέξη παθολογία, δεν  μου αρέσει. Είναι μια λέξη περιοριστική στις μνήμες που φέρνει στο μυαλό. Το τι είναι παθολογία, είναι πάρα πολύ ρευστό. Θα λέγαμε λοιπόν ίσως καλύτερα, ότι κάθε άνθρωπος έχει το υπαρξιακό του δράμα. Ή κάτι τέτοιο. Κάθε άνθρωπος, είναι «τρελός». Είναι μια πολύπλοκη κατάσταση. Ειδικά τη δική σου τρέλα, δεν μπορείς να τη δεις με τίποτα. Παρά μόνο να έχεις εκλάμψεις συνειδητότητας και άνοιγμα επιπέδων συνείδησης. Ίσως ένας σοφός άνθρωπος έχει μεγάλο εύρος συνείδησης.

Και τελικά καταλαβαίνεις, ότι δεν έχει σημασία αν θα ονομάσεις την παθολογία παθολογία, τρέλα, πρόβλημα, ή ό,τιδήποτε άλλο. Ονόμασέ την όπως θες. Αυτή είναι μια υπαρξιακή κατάσταση. Ένα υπαρξιακό μονοπάτι που καλείσαι να διαβείς.

Το δράμα σου διαχέεται παντού, σε όλο σου το φάσμα, σε όλους τους ανθρώπους με τους οποίους σχετίζεσαι, σε όλες τις καταστάσεις στις οποίες είσαι μέσα, σε όλες τις φαντασιώσεις, σε όλες τις σκέψεις και σε όλα τα συναισθήματά σου. Βρίσκεται τόσο καλά εντυπωμένο σε κάθε κύτταρο του σώματός σου, το δράμα σου γίνεται «εσύ».

Όμως δεν είσαι μόνο το δράμα σου. Είσαι κάτι πολύ περισσότερο. Κάπου εκεί μέσα υπάρχει κάτι πραγματικά αυθεντικό. Είναι τόσο αυθεντικό που σ όλη σου τη ζωή το φοβάσαι, φοβάσαι να τ αγγίξεις. Αυτό το αυθεντικό, προκαλεί φόβο.

Συνάμα, δεν είσαι μόνο μια «παθολογική» κατάσταση, αλλά έχεις και ικανότητες, ταλέντα, ζωτικότητα καθώς και πάρα πολλή δύναμη μέσα σου, που συχνά δεν την αναγνωρίζεις.

 Το να συνδεθείς πραγματικά με την πηγή δύναμης και αυθεντικότητας μέσα σου, σου προκαλεί φόβο. Φοβάσαι να τα αναγνωρίσεις. Να τα αγγίξεις. Γιατί αν τα αγγίξεις, καταρρέει όλο το οικοδόμημα με βάση το οποίο έχεις ορίσει το ποιος είσαι και το τι κάνεις. Έρχεσαι αντιμέτωπος με την κενότητα. Με το θάνατο. Όταν μπορείς να βιώνεις την κενότητα, τότε αυτόματα βιώνεις την ολότητα.

Η ολότητα είναι η κενότητα. Όταν λέμε κενός, δεν εννοούμε «τίποτα», αντίθετα εννοούμε «όλα».

Όταν φτάσεις στο σημείο να βιώνεις την υπαρξιακή σου κατάσταση, σημαίνει ότι είσαι ένας άνθρωπος πολύ τολμηρός.

Σημαίνει ότι μπορείς να χωράς ταυτόχρονα όλον τον πόνο και όλη την ομορφιά της ζωής. Έτσι, ούτε η λέξη κενότητα περιγράφει την έννοια του κενού. Το κενό είναι το «να υπάρχω», το να υπάρχω με τα πάντα.

Το υπαρξιακό μονοπάτι και η «φωτεινή μας» πηγή, πάνε μαζί στη ζωή.

Υπάρχουν ταυτόχρονα.

Ίσως το μεγαλύτερο στοίχημα της ζωής είναι να ισορροπούμε σε αυτό το «ταυτόχρονα», με τον πιο υγιή, ευχάριστο και δημιουργικό τρόπο.

Οι σχέσεις των ανθρώπων: όταν τα προσωπικά «δράματα» εμπλέκονται!

Αν όμως, ένας άνθρωπος δεν έχει καλά-καλά επίγνωση του ίδιου προσωπικού δράματος που παίζει,  αν ο ίδιος δεν μπορεί να αντέξει να «υπάρξει» με τον εαυτό του, αν ο ίδιος δεν αναγνωρίζει την πηγή δύναμης και ζωτικότητας μέσα του, τότε τι γίνεται στις σχέσεις, όπου όλα συνυπάρχουν επί δύο;

Τι είναι αυτή η νέα οντότητα που δημιουργείται από δύο διαφορετικά σύμπαντα, η σχέση μεταξύ δύο ανθρώπων;

Εκεί όπως καταλαβαίνετε και θα έχετε εξ εμπειρίας διαπιστώσει, τα πράγματα γίνονται ακόμα πιο περίπλοκα!

«Είμαστε ζητιάνοι της αγάπης. Πολλοί άνθρωποι μπαίνουν σε μια σχέση γιατί ζητιανεύουν την αγάπη» (Osho),

Όταν διάβασα αυτό, μου είχε φανεί υπερβολικό. Μέχρι που το διαπίστωσα..εξ εμπειρίας!

Εκτός δηλαδή ότι «έπαιξα το δράμα μου» κανονικότατα και εν μέρει μόνο συνειδητοποιώντας το (αυτή είναι η καλή περίπτωση, να το συνειδητοποιείς εν μέρει ή να αναρωτιέσαι και να το ψάχνεις), διαπίστωσα εκ των υστέρων, ότι έψαχνα να βρω ουσιαστικά κάποιον να μου γεμίσει το κενό μου, μια παρηγοριά, μια αγκαλιά, ένα χάδι (αυτή ήταν η δική μου περίπτωση, άλλος μπορεί να αναζητά έναν θύτη/ένα θύμα, έναν «πατέρα»/μια «μητέρα», έναν δάσκαλο/ένα μαθητή κοκ).

Εκεί που δεν μπορούσα να το αντέξω, έτρεχα στην αγκαλιά, και απαιτούσα από τον άλλο να κάνει και να μου δώσει πράγματα, που εγώ η ίδια δεν μπορούσα να δώσω στον εαυτό μου. Και πώς κάποιος να με αντέξει, αν εγώ η ίδια δεν αντέχω τον εαυτό μου; Πώς να μου το λύσει αυτό το δράμα όλης μου της ζωής που εγώ δεν έχω κάνει τόσα χρόνια; Άσε που εμπλέκεται και το δικό του, περιπλεκόμαστε και στο τέλος βγαίνει ένας..αχταρμάς. Σε κάποια φάση ξεχνάς ποιος είσαι, που πας, τι θέλεις και γιατί το θέλεις. Συγχέεσαι στην τρυφερή αγκαλιά και απολαμβάνεις τη λήθη, που πολύ μακριά βρίσκεται από την αλήθεια.

Για μένα, δεν είναι υπερβολή να αποδεχτώ πια ότι όλες οι ερωτικές σχέσεις, είναι μια αυταπάτη. Οι ερωτικές σχέσεις είναι η παθολογία σου. Μέσα από κάθε ερωτικό σύντροφο που διαλέγεις, διαλέγεις να δεις ένα κομμάτι της παθολογίας σου κάθε φορά. Κάθε σύντροφος είναι η επιλογή σου για να γνωρίσεις ένα κομμάτι της παθολογίας σου κάθε φορά.

Συχνά όταν εμείς οι άνθρωποι συζούμε με το σύντροφό μας, δημιουργούμε σχέση εξάρτησης. 

Δημιουργείται μια εξάρτηση της ζωής του ενός με τον άλλο. Κοινοί λογαριασμοί. Κοινά «συμφέροντα». Κοινοί «φίλοι και παρέες». Κοινό σπίτι. Όλα αυτά τα κοινά, δεν είναι πραγματικά κοινά με την έννοια ότι τα μοιράζεσαι γιατί απλώς τα προσφέρεις. Φτιάχνεις με τον άλλο μια «συνομωσία» για να επιβιώσεις στον κόσμο. Είμαι μια συμφωνία για να αμυνθείς ενάντια στον κόσμο. Είναι μια συμφωνία, κρυφή, μυστική, ένα συμβόλαιο δύο ανθρώπων για να αντιμετωπίσουν τη σκληρότητα και τη μοναξιά του κόσμου. Και τις οικονομικές τους καταστάσεις και τις αντιξοότητες της ζωής.

Συχνά συναντάμε οικογένειες- «φρούρια»: ο μόνος τόπος που μπορείς να δηλώσεις κάποια ταυτότητα, για να έχεις να λες ότι κάποιος είσαι. Και στην πραγματικότητα, είναι ένα λυπηρό φιάσκο. Μια λυπηρή συμμαχία. Μια απεγνωσμένη προσπάθεια να νομίζεις ότι έχεις αξία. Ένα λυπηρό σύμπλεγμα σχέσεων.

 Κανείς δεν μπορεί πραγματικά να δώσει σε αυτές τις οικογένειες.  Γιατί, αν θες πραγματικά να δώσεις, δίνεις από χαρά, και εκεί τελειώνει. Δεν δίνεις για να διατηρήσεις τη σύμβαση, για να είσαι κατοχυρωμένος, για να νιώσεις ασφάλεια, ή για να καλύψεις το ναρκισσισμό σου ή ένα κοινωνικό στάτους.

Χρειάζεται να αναθεωρήσουμε τον κοινωνικό θεσμό της οικογένειας, να βρούμε έναν καινούριο, πιο λειτουργικό τρόπο να δομούμε τις οικογένειές μας, αλλά αυτό είναι ένα μεγάλο θέμα που θα χρειαστεί ένα δικό του άρθρο!

Τι κάνουμε λοιπόν με τα προσωπικά μας δράματα, τις σχέσεις, τις πλάνες και πώς θα βρούμε μια πιο αυθεντική χαρούμενη ζωή;

Χτίζοντας σχέσεις μεγαλύτερης επίγνωσης, λιγότερο εξαρτητικές ή σχέσεις ενήλικα προς ενήλικα

Όταν λέω ότι οι ερωτικές σχέσεις είναι μια αυταπάτη, σε καμιά περίπτωση δεν εννοώ ότι δεν θα πρέπει να συνάπτουμε ερωτικές σχέσεις, μόνο και μόνο γι αυτό. Μπες στη ζωή και ζήσε τη. Είναι η ευκαιρία σου. Αν αυτό γίνεται μέσα από ένα σύντροφο, ζήσε το μέσα από ένα σύντροφο. Αν αυτό γίνεται με το να μονάσεις, ζήσε με το να μονάσεις. Αυτό που έχει σημασία είναι η δράση.

Η δράση είναι η λύση σε οποιονδήποτε προβληματισμό. Μπες στη ζωή και ζήσε.

Πώς μπορούμε να φτιάχνουμε λοιπόν σχέσεις λιγότερο εξαρτητικές και περισσότερο αυθεντικές;

Πώς μπορώ να συνδεθώ μαζί σου με έναν αυθεντικό και δημιουργικό τρόπο;

Συχνά προσπαθούμε είτε «να σώσουμε», είτε να αλλάξουμε τον άλλο.

Και οι δύο αυτές στάσεις συνιστούν αποτυχία από το να συνδεθούμε με τον άλλο πραγματικά. Που σημαίνει ότι στην πραγματικότητα υποβιβάζουμε την αξία και τη δυνατότητα του άλλου. Τη δυνατότητά του να υπάρξει ως υπεύθυνος ενήλικας με τις επιλογές που κάνει κάθε φορά ακόμα και αν είναι διαφορετικός από εμάς ή δεν μας ταιριάζουν οι επιλογές του.

Από την άλλη, υπάρχει ένας άλλος τρόπος σύνδεσης με τον άλλο: ως ενήλικας προς ενήλικα. Από μια στάση, είμαι ok είσαι ok

Θα παραλληλίσω αυτή τη μορφή σύνδεσης με τη σχέση «θεραπευτή» και «θεραπευόμενου» από τη διαδικασία της ψυχοθεραπείας.

Ο «θεραπευτής» είναι στην πραγματικότητα ένας φιλικός συνταξιδιώτης. Στο ταξίδι που κάνεις βιώνοντας την υπαρξιακή σου κατάσταση. Κάποιος που σχετίζεται ή προσπαθεί να σχετίζεται με σένα και την υπαρξιακή σου κατάσταση:

«Απλώς είμαι μαζί σου, εκεί όταν αντικρίζεις και ανακαλύπτεις τις «σκιές» σου. Απλώς περπατώ πλάι σου, όταν διαβαίνεις πάνω στις σκιές σου.

Τίποτα δεν μπορώ να κάνω για σένα, απολύτως. Εκτός από το να στέκομαι παραδίπλα και να αποστομώνομαι και εγώ όταν αποστομώνεσαι με τις ανακαλύψεις σου, από το να παρατηρώ τον πόνο σου όταν πονάς και από το να συνδέομαι με τη ζωή σου, όταν συνδέεσαι με το φως σου και τότε να χαίρομαι μαζί σου.

Μόνο αυτό λοιπόν μπορώ να κάνω ως «θεραπευτής». Να είμαι ένας φιλικός συνοδοιπόρος. Και να είμαι κάποιος που θα ξέρεις ότι είναι διαθέσιμος να είναι μαζί σου στο ταξίδι σου».

Αν λοιπόν τείνουμε να σχετιζόμαστε όλο και περισσότερο με τέτοιον τρόπο, πλάι στον άλλο, διαχωρισμένοι αλλά και μαζί, μπορώντας να αφουγκραστούμε και να συνοδεύσουμε τον άλλο στην υπαρξιακή του κατάσταση, τότε οι σχέσεις θα γίνονται περισσότερο αυθεντικές και ελεύθερες.

Ίσως δεν είναι τυχαίο, ότι οι λίγοι πραγματικά σοφοί άνθρωποι, δεν έχουν ανάγκη από μια ερωτική σχέση. Ένας πραγματικά σοφός άνθρωπος, δεν έχει ανάγκη από κανένα game. Δεν έχει ανάγκη να γνωρίσει τον εαυτό του μέσα από κάποιον άλλο. Γιατί γνωρίζει τον εαυτό του. Ή και να μην τον γνωρίζει ολοκληρωτικά, μπορεί να αντέχει την υπαρξιακότητά του ανά πάσα στιγμή. Έτσι, ένας σύντροφος δεν του χρειάζεται.

Έτσι ένας σοφός άνθρωπος γίνεται συχνά δάσκαλος. Ένας δάσκαλος, δεν ανήκει πουθενά, ούτε καν στον ίδιο του τον εαυτό. Ένας δάσκαλος εκπέμπει το φως του στους μαθητές του.

Όταν αγγίξεις τη σοφία, δεν μπορείς παρά να σιωπήσεις. Η σοφία δεν περιγράφεται. Όταν αγγίξεις τη σοφία δεν νιώθεις την ανάγκη να μιλήσεις γι αυτήν. Απλώς τη ζεις.

Όταν αγγίξεις τη σοφία, συμπονάς, συμπλέεις με τους ανθρώπους. Δεν θες να τους μάθεις κάτι, δεν θες να τους κάνεις να δουν κάτι, δεν θες να τους λύσεις κάτι. Απλώς είσαι μαζί τους στην παθολογία τους, την παρατηρείς, σχετίζεσαι και ακτινοβολείς φως. Όποιος μπορεί να δει το φως και είναι έτοιμος, μαθαίνει.

Επίλογος

Τι μπορεί να κάνει λοιπόν ένας άνθρωπος σε αυτή τη ζωή; Μπορεί να υπάρχει με την ύπαρξη γύρω του. Να χαίρεται όταν μπορεί να χαρεί. Να μπαίνει μέσα στη ζωή και να τη ζει. Με αυτήν την έννοια, κάθε μορφή δράσης είναι προτιμότερη από την περισυλλογή ή τη φιλοσοφία. Όταν η δράση συνοδεύεται από τη σκέψη-συνείδηση του βίωματος της δράσης, τότε αποκτάς σοφία σιγά-σιγά.

Όσο περισσότερο γίνεσαι σοφός, τόσο περισσότερο συνδέεσαι. Είναι μια γειωμένη κατάσταση.

Όσο περισσότερο γίνεσαι σοφός, τόσο περισσότερο μπορείς να ζεις σε κατάσταση ευγνωμοσύνης. Η κατάσταση ευγνωμοσύνης, δεν είναι μόνο μακάρια, είναι πολύ επίπονη ταυτόχρονα. Γιατί όταν βρίσκεσαι σε κατάσταση ευγνωμοσύνης, σημαίνει ότι μπορείς να δεις.

Κάθε άνθρωπος είναι σαν ένα άστρο σ αυτόν τον πλανήτη τη γη. Ένα άστρο που βιώνει την έκρηξη της φωτεινότητάς του απλώς για να τη βιώσει, για να γίνει αυτή, για να εκδηλωθεί. Για να εκδηλώσει το ποιος είναι. Για να εκδηλώσει μία έκφανση του ποιος είναι. Μόλις αυτό γίνει, το άστρο σβήνει. Δεν ξέρω αν χάνεται ή όχι. Διαισθάνομαι όμως ότι δε χάνεται αλλά μεταλλάσσεται σε άλλη μορφή ενέργειας, Ή ίσως ενώνεται με μια αρχική πηγή συνολικής ενέργειας.

Ας  μη γίνουμε όμως φιλόσοφοι!

Ας πούμε «θα προσπαθήσω να με κουβαλάω, όσο πιο χαρούμενα γίνεται , με όσο περισσότερη ζωή μπορώ να αδράξω».

«Εγώ, πότε θα γίνω μάνα;». Σκέψεις για τη γυναίκα ως άνθρωπο.

Ένα μικρό μωρό γεννιέται, ανασαίνει και βάζει τον κόσμο μέσα του, πριν να το καταλάβει, βρίσκεται μαζί με άλλα παιδάκια στον παιδικό σταθμό, μακριά από τη μαμά του και πρέπει να σταθεί στα πόδια του. Μετά, ακολουθεί το σχολείο, μαθαίνει, όλα αυτά που πρέπει να μάθει και μαθαίνει να αποκόπτεται από τον εαυτό του για να ταιριάξει, για να γίνει σαν τους άλλους, για να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις. Μετά, ξαφνικά έχει μεγαλώσει και τώρα είναι η ώρα του πανεπιστημίου. Ίσως και μεταπτυχιακό στα καπάκια, για να είμαστε σίγουροι. Ε, τότε πια έρχεται η ώρα να βγει στην αγορά εργασίας και να είναι πια σωστός ενήλικας, με ευθύνες, δουλειά, σπίτι και όλα. Εμ, το μικρό μωρό, το κατάφερε κι αυτό, και τότε έρχεται η ώρα να κάνει οικογένεια. Ας σταματήσουμε προς το παρόν ως εδώ.

Αυτή, λένε, είναι η προκαθορισμένη πορεία του ανθρώπου για την ολοκλήρωση. Αν δεν έχεις ακολουθήσει αυτήν την πορεία, κάτι δεν πάει καλά με σένα. Οι άλλοι απλά, το περιμένουν από εσένα. Να γίνεις μαμά. Αυτός είναι ο προορισμός της γυναίκας.

Εντωμεταξύ, η γυναίκα θα πρέπει να είναι ανεξάρτητη και να δουλεύει και να στηρίζει τον εαυτό της, δεν μιλάμε για το νοικοκυριό που αυτονόητα το έχει, ως γυναίκα, δηλαδή: να καθαρίζει, να μαγειρεύει, να ψωνίζει, να πλένει, τι χρειάζεται σήμερα το σπίτι; Όλα αυτά μια γυναίκα, εννοείται ότι θα τα κάνει, γιατί είναι η φύση της.

Μην ξεχάσει όμως, ότι θέλουμε να είναι και γυναίκα μια γυναίκα, όμορφη, σεξουαλική, θελκτική, μυστηριώδης, να σου εξάπτει τη φαντασία. Μεγαλώνουμε καταπιεσμένοι σεξουαλικά, με οδηγό το πορνό στο διαδίκτυο, απόσταση ένα κουμπί δρόμος, οπότε είναι σαφής η εικόνα του σεξ και του .έρωτα που πρέπει να φτάσουμε.

Βέβαια, να είναι όμορφη αν είναι χαζή, τι να την κάνεις; , πρέπει να έχει και μυαλό, να είναι σοβαρή, ψαγμένη, έξυπνη.

Πάνω από όλα όμως, μια γυναίκα είναι η ενσάρκωση της μητέρας γης, που σου δίνει την ασφάλεια και τη σταθερότητα, ένας ήρεμος-ειρηνικός κόλπος που πάντα θα βρεις το χώρο να αράξεις και να λάβεις την ατέρμονη άνευ όρων αγκαλιά.

Μπορείς να τα κάνεις όλα, και συμφέρεις. Εντωμεταξύ, είναι στη φύση του άντρα να χαζεύει άλλες γυναίκες, οπότε, όσο και να τα πετύχεις, ο άντρας είναι άντρας, θα την κοιτάξει, όχι με κακή πρόθεση, απλά δεν μπορεί να κάνει αλλιώς. Είναι η φύση του.

Φαίνεται ότι είναι στη φύση του ανθρώπου τελικά η σεξουαλικότητα, το να θέλει να κατακτήσει, να γνωρίσει, να αγαπήσει, να αγαπηθεί, αυτό είναι η ζωή με ζωή, για τον άντρα αυτό είναι φυσικό επίτευγμα που επικροτείται, για τη γυναίκα πάλι θα την πούνε πουτάνα. 

Και τότε, οι γυναίκες γίνονται υστερικές, φυσικά, αφού έχουν εγκλωβιστεί στη μητρότητα, στη δουλειά, στη σύζυγο, στη νοικοκυρά, στη παρθένο μαρία και γίνονται κτητικά τέρατα που βασανίζουν τον άντρα τους και τον χειρίζονται.

Μα αυτό είναι η φυσική εξέλιξη, ο προορισμός, ο λόγος ύπαρξης του ανθρώπου, η αναπαραγωγή, και αν το μωρό δεν γίνει μητέρα, είναι αυτό φυσιολογικό; Φτιάξαμε την οικογένεια τώρα, αλλά κάτι δεν πάει καλά.

Εντάξει, θα έχετε καταλάβει μέχρι τώρα ότι ακόμα δεν έχω γίνει μαμά, και φυσικά, τότε δεν μπορώ να μιλάω, αφού δεν έχω ζήσει το καλύτερο πράγμα που μπορεί να σου συμβεί ποτέ, ούτε μπορώ να ξέρω, ωραία το παραδέχομαι, παρολ΄αυτά θα μιλήσω, σας ευχαριστώ.

Αυτό είναι μια μη-επιστημονική άποψη.

Μου αρέσει όταν κάποιος ακολουθεί την ψυχή του, είτε άντρας είτε γυναίκα. Όταν κάνει κάτι, φυσικά, επειδή το επιθυμεί και αναλαμβάνοντας τις ευθύνες του. Μου αρέσουν οι άνθρωποι που είναι συντονισμένοι με αυτό που είναι και αυτό που κάνουν. Με άλλα λόγια, το κάνουν και χαίρονται. Βιώνουν χαρά.

Κατ΄ ευθείαν μπορείς να παρατηρήσεις ποιο παιδί έχει τέτοιους γονείς, που είναι συμφιλιωμένοι με το ρόλο τους ως γονείς, που το ζουν, το χαίρονται. Μπορείς να τους δεις παρόντες στο σημείο που βρίσκονται και ok με αυτό.

«Κάτσε να γίνεις πρώτα μαμά, και μετά μας λες», μου λεν αρκετές γυναίκες και αυτό ακούγεται σαν απειλή, όπως προφέρεται με συγκρατημένη οργή, αδικία, μέσα από σπινθηροβόλα μάτια.

Θυμάμαι όταν ήμουν στο λύκειο και έλεγα ότι βαριέμαι να κάθομαι σε ένα θρανίο και να ακούω κάποιον που τα λέει μπούρου μπούρου, όπου το ένιωθα, ότι ήταν το σκότωμα της δημιουργικότητας. Και οι μεγάλοι μου έλεγαν: «τώρα τα λες αυτά, όταν μεγαλώσεις θα τα θυμάσαι σαν τα καλύτερα χρόνια της ζωής σου». Λοιπόν, από τότε μεγάλωσα και εξακολουθώ να έχω την ίδια άποψη με τότε. Υπάρχει και αυτή η περίπτωση. Να είμαστε διαφορετικοί.

Είναι ωραία να είσαι διαφορετικός και είναι ωραία να είσαι ο εαυτός σου και είναι ωραία να αναλαμβάνεις μέχρι εκεί που μπορείς, και είναι ωραία να είσαι παρόν στη ζωή σου.

Αν ποτέ κάνω παιδί, θέλω να είμαι παρόν με το παιδί, θέλω να είμαι Ok με το να κάνω λάθη, θέλω να είμαι ok με το να μην τα προλαβαίνω όλα, θέλω να έχω χώρο να το αγαπώ.

Μα όχι μόνο ως μητέρα, μα και ως άνθρωπος της γης, όποια είμαι, αυτή είμαι, να είμαι καλά.

Όλα είναι στο μύλο της ζωής, όλα θα σου τύχουν αργά ή γρήγορα..δεν υπάρχουν ιδανικοί γάμοι, ιδανικές σχέσεις, ιδανικοί γονείς, ιδανικές καριέρες. Πρέπει να το ζήσεις.

Είναι όμορφο να το ζεις όσο πιο συνειδητά μπορείς, όσο πιο κοντά και εναρμονισμένα μπορείς με την ψυχή σου, αυτόν τον αόρατο οδηγό που σε έφερε μωρό ακόμα εδώ για να γίνεις δημιουργός, να υπάρξεις.

Το αυθεντικό είναι προσωπικό, και νομίζω απλό: είσαι αυθεντικός όταν στο σημείο που βρίσκεσαι, νιώθεις ok με αυτό. Ανοιχτός, το ζεις. Συντονισμένος με εσένα. Που σημαίνει, απλά και αυθόρμητα.

Το μεγαλείο της ζωής απλώνεται μπροστά μας ανά πάσα στιγμή.

Το μικρό μωρό, το μικρό κοριτσάκι, το μικρό αγοράκι, κάπου πάντα είναι εκεί.

Ας το τιμήσουμε όσο περισσότερο μπορούμε.

Άγχος: ιδέες απαλλαγής από την αγχωτική κατάσταση ζωής & ανάπτυξης της ζωτικής ζωής

Η αγχωτική κατάσταση ζωής

Το άγχος, είναι μια κατάσταση εγρήγορσης, φυσιολογικής και διανοητικής, που συνήθως χρωματίζεται από ένα αίσθημα συνεχούς ανησυχίας και ανικανοποίητου.

Όταν βρισκόμαστε σε κατάσταση άγχους, βιώνουμε τον κόσμο απειλητικό και στην ουσία βρισκόμαστε σε κατάσταση άμυνας. Η αντίληψή μας διαστρεβλώνεται- δεν μπορούμε να δούμε και να κρίνουμε τα πράγματα με καθαρή ματιά. Μπορεί να νιώθουμε ότι κατακλυζόμαστε από τα ερεθίσματα του περιβάλλοντος μην προλαβαίνοντας να τα αφομοιώσουμε και να τα χωρέσουμε μέσα μας, με αποτέλεσμα να νιώθουμε πίεση, κούραση και εκνευρισμό.

Ταυτόχρονα, δυσκολευόμαστε να ξεκουραστούμε πραγματικά, σωματικά ή ψυχικά. Συνήθως ο ύπνος μας διαταράσσεται, ενώ ακόμα και τον ελεύθερο χρόνο το μυαλό μας τρέχει να προλάβει στην «κατάσταση απειλής».

Έτσι,  το άγχος διαχέεται σε όλο το φάσμα της ζωής μας, ακόμα και όταν δεν υπάρχει εξωτερικό και συγκεκριμένο αγχογόνο ερέθισμα. Η ζωή έχει μετατραπεί σε έναν ατέρμον αγώνα και τη βιώνουμε μέσα σε μια κατάσταση συνεχούς ανησυχίας και επιφυλακής.

Η κατάσταση άγχους, όταν διαρκεί για μεγάλο διάστημα στη ζωή μας είναι υπεύθυνη για πλήθος από ασθένειες, ψυχολογικές ή σωματικές. Βρίσκεται κάτω σχεδόν από κάθε σύμπτωμα. Συχνά θα ακούσεις γιατρούς κάθε ειδικότητας να σου λένε: «πρέπει να χαλαρώσεις και να μην αγχώνεσαι».

Το άγχος που συσσωρεύεται μέσα μας, είναι σαν ένας ενοχλητικός οργανισμός που ρουφάει τη ζωτικότητα μας. Βρισκόμαστε εγκλωβισμένοι σε μια νευρωτική συμπεριφορά. Ουσιαστικά, δεν αναπνέουμε (εξού και η σύνδεση άγχους και άσθματος). Βάζουμε μέσα τον αέρα, αλλά δεν ξέρουμε πώς να τον αφήσουμε να βγει. Μαζεύεται εκεί κάθε είδους πληροφορία, σκέψη και συναίσθημα, δημιουργώντας το προσωπικό μας εσωτερικό ηφαίστειο που ενεργό, μας κατατρώει τα σωθικά και προετοιμάζεται για την έκρηξη.

Και η έκρηξη μπορεί να εκδηλωθεί εξωτερικά, προς τους γύρω μας και τις εξωτερικές καταστάσεις (με όλες τις συνέπειες που συνεπάγεται αυτό), ή να εκδηλωθεί προς τον εαυτό-μέσα μας με τη μορφή κάποιας σοβαρής ασθένειας. Το σώμα κάποια στιγμή θα αντιδράσει, θέλοντας να διοχετεύσει κάπου όλη αυτήν την ενέργεια και να κάνει μέσω της ασθένειας ορατή την αγανάκτησή του κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου.

Όταν όμως έχουμε φτάσει σε αυτό το στάδιο, η διάγνωση που θα ακούσουμε από το στόμα του γιατρού, θα προκαλέσει ακόμα περισσότερο άγχος, εντείνοντας τα συμπτώματα και βάζοντάς μας σε έναν φαύλο κύκλο, ρίχνοντάς μας ακόμα πιο βαθιά στην απελπισία και στο αδιέξοδο. Μόνο και μόνο ακούγοντας: «έχεις καρκίνο», «έχεις σκλήρυνση κατά πλάκας» κλπ., παγώνω και τρομοκρατούμαι. Ο φόβος προστίθεται στο κοκτέιλ της ήδη ευάλωτης συναισθηματικής κατάστασης, και η καλύτερή του, μπορεί να τα σαρώσει όλα! Τότε θα είναι πολύ πιο δύσκολο να καταφέρεις να αλλάξεις, αυτές τις στάσεις ζωής και τη των σειρά επιλογών σου που σε έφεραν ως εκεί.

Η φούσκα της ονειρεμένης ζωής: Τελικά, δεν είναι όπως μου τα είχατε πει!

Μεγαλώνοντας συνειδητοποιούμε, ότι η ζωή για την οποία μας μίλαγαν ως παιδιά και μας προόριζαν να ζήσουμε, δεν υπάρχει. Δεν υπάρχει μια ζωή συνεχούς ευτυχίας όπου όλα βρίσκονται σε τάξη και κυλάνε ομαλά. Αν νομίζεις ότι το πρόβλημά σου είναι οικονομικό, δεν έχεις παρά να κοιτάξεις τη δυσαρμονία και δυστυχία των πλουσίων.  O πόνος είναι μέρος της ζωής, σύμφυτος με τη ζωή. Όσο και αν τον απαρνιούνταν οι γονείς μας, όσο κι αν μας τον απαγόρευαν, μαζί με τα άλλα «απρεπή δυσάρεστα συναισθήματα» (θυμό, φόβο, απογοήτευση κλπ).

Μεγαλώνοντας διαπιστώνουμε ότι, δεν υπάρχει αγάπη χωρίς πόνο, δεν υπάρχει ευτυχία χωρίς δυστυχία, δεν υπάρχει χαρά χωρίς λύπη, δεν υπάρχει ασφάλεια χωρίς ανασφάλεια. Η φύση της ζωής είναι όλα μαζί ταυτόχρονα, καθώς εναλλάσσονται ανά πάσα στιγμή. Η φύση της ζωής είναι αυτή η συνεχής εναλλαγή από τη μία κατάσταση στην άλλη.

Κατά πόσο είσαι έτοιμος να δεχτείς τις δυσάρεστες εμπειρίες και κατά πόσο είσαι έτοιμος να δεχτείς τις ευχάριστες εμπειρίες; Να επιτρέψεις στον εαυτό σου να «πέσει», και να επιτρέψεις στον εαυτό σου να χαρεί και να απολαύσει;

Συχνά, περιμένοντας μια ζωή που όλα θα πηγαίνουν κατ΄ευχήν, χάνουμε τη ζωή που πραγματικά συμβαίνει, και συνήθως ούτε μπορούμε να παραδεχτούμε ότι αποτύχαμε αλλά ούτε και ότι επιτύχαμε. Τελικώς, σαν να φτάνουμε να ζούμε μια ζωή έξω από εμάς, που δεν είναι δική μας, όπου παγώνουμε και δεν μας επιτρέπουμε κανένα απολύτως συναίσθημα. Πόσο απάνθρωπο για το σώμα και την ψυχή μας! Να τα έχουμε καταδιώξει και απαρνηθεί σε τέτοιο βαθμό, ενώ αυτά εξακολουθούν να μας υπηρετούν!

Πώς θα καταφέρουμε να ζούμε μια ζωή ρεαλιστική, πώς θα καταφέρουμε να ζούμε στις εναλλαγές της ζωής; Πώς μπορούμε να γίνουμε μέρος της ζωής μας;

Χρειάζεται πρώτον να χρησιμοποιήσουμε την ευφυΐα μας και να το πάρουμε απόφαση, ότι καμιά ονειρική ζωή δεν πρόκειται κάποτε να μας συμβεί. Εν συνεχεία να αναλάβουμε την ευθύνη της έστω σύντομης ζωής μας. Που σημαίνει, να βρούμε ένα σκοπό, ένα νόημα, κάτι που αξίζει, αν και περαστικοί, να κάνουμε, να βιώσουμε.

Βοηθάει ίσως το να επισκεφτούμε ένα νεκροταφείο και να μείνουμε κάποια ώρα εκεί. Εκεί, όλες οι πίκρες, οι χαρές, οι επιτυχίες, οι αποτυχίες εξισώνονται, και όλοι είμαστε ίσοι. Όσο περισσότερο αποδεχόμαστε την κατάσταση θανάτου και ζούμε με την επίγνωση του θανάτου, τόσο περισσότερο αντιλαμβανόμαστε την αξία της ζωής και κινητοποιούμαστε να τη ζήσουμε.

Ας δούμε τώρα τη ζωή των εναλλαγών!

Υπάρχουν ποικίλοι τρόποι να μάθουμε να ζούμε τη ζωή τη στιγμή που συμβαίνει και να κυλάμε σε ροή μαζί της ( ή όσο περισσότερο μπορούμε!). Μιας όμως και συνήθως μας έχουν μάθει από παιδιά να απαρνούμαστε τον εαυτό μας, είτε

·         μέσω της δουλοπρέπειας, ταπεινότητας, ή στο όνομα της ευγένειας- μια κατάσταση ζωής «κατωτερότητας», με γενική πεποίθηση «δεν είμαι ok, είσαι ok» ή «δεν είμαι ok, δεν είσαι ok»,  είτε

·         μέσω του ναρκισσισμού, της τελειότητας ή μεγαλομανίας (μια κατάσταση ζωής υπερανθρώπου, που τα ξέρει και τα κάνει όλα καλύτερα κι από τους άλλους, με γενική πεποίθηση «είμαι οκ, δεν είσαι ok»)

θα χρειαστεί μια γερή προσπάθεια! Πάρτε μεγάλη ανάσα, πείτε στον εαυτό σας ότι ποτέ δεν είναι αργά, και επιστρατεύστε το χιούμορ σας!

Η ψυχοθεραπεία, η γιόγκα, οι πολεμικές τέχνες, ο διαλογισμός, η ομοιοπαθητική, το θεραπευτικό μασάζ, η κάθε είδους άσκηση, η επαφή με τη φύση είναι μόνο λίγοι από τους τρόπους που θα μας βοηθήσουν να αρχίσουμε να βιώνουμε τον εαυτό μας στο εδώ και τώρα και να ζούμε πιο συνδεδεμένοι με το κέντρο μας, μια ρεαλιστική απαλλαγμένη από φαντασιώσεις ζωή.

Η φαντασία είναι μια ικανότητα που θα μας χρησιμεύσει ιδιαίτερα. Η ρεαλιστική φαντασία-σε αντίθεση με τη φαντασιωτική φαντασία, είναι μοναδικό προνόμιο του ανθρώπου, που θα μας βοηθήσει να δούμε τις πιθανότητες, τους ποικίλους τρόπους ύπαρξης. Αν δεν βάλεις σε λειτουργία τη φαντασία σου, είναι δύσκολο να φύγεις από κάτι παλιό, γιατί απλούστατα, δεν ξέρεις ποιο είναι το καινούριο στο οποίο θα πας. Η φαντασία επιτρέπει τη δημιουργικότητα, είναι ο σύμμαχός μας για να πάμε σε κάτι καινούριο.

Τα αποτελέσματα θα είναι πιο γρήγορα, αν φτιάξουμε ένα πλάνο ολιστικής θεραπείας: ψυχοθεραπείας που αφορά κυρίως τον ψυχολογικό και γνωστικό μας εαυτό, θεραπείας του σώματος, όπως σωστότερη διατροφή και άσκηση , θεραπείας του πνεύματος (διαλογισμό, reiki, επαφή με τη φύση κλπ) και θεραπείας του νευρικού μας συστήματος (ή του ενεργειακού μας σώματος) όπως μέσω της ομοιοπαθητικής, του θεραπευτικού μασάζ κτλ.

Αν νομίζεις ότι πρέπει να είσαι εκατομμυριούχος για βάλεις σε εφαρμογή ένα τέτοιο πλάνο, κάνεις λάθος.

Εκτός του ότι πλέον, ψάχνοντας και ρωτώντας, μπορείς να βρεις ποικίλες από τις προαναφερθείσες δραστηριότητες με πολύ χαμηλές τιμές, μπορείς να οργανώσεις κάποιες συναντήσεις με ανάλογους «δασκάλους», ώστε να μάθεις κάποιες βασικές τεχνικές ή ασκήσεις, τις οποίες εν συνεχεία να μπορείς και μόνος σου να εξασκείς και να εφαρμόζεις στην καθημερινότητά σου. Βεβαίως το να μείνεις για ένα διάστημα με έναν καλό δάσκαλο θα είναι πολύ ωφέλιμο, όμως αν δεν έχεις την οικονομική δυνατότητα για κάτι τέτοιο, μπορείς να βρεις άλλες διεξόδους. Ένας πραγματικός δάσκαλος θα σε καθοδηγήσει σε αυτές.

Η εφαρμογή του πλάνου, μπορεί να γίνει βήμα-βήμα, σιγά-σιγά. Επέλεξε τον συνδυασμό θεραπειών-δραστηριοτήτων που θεωρείς πιο χρήσιμες για σένα αυτή τη στιγμή. Π.χ. ψυχοθεραπεία, ομοιοπαθητική, περπάτημα στη φύση, σωστότερο πρόγραμμα διατροφής.

Η θεραπεία ομοιοπαθητικής θα διαρκέσει κάποιο διάστημα (όπου δεν θα πληρώνεις επιπλέον), οπότε μετά από ένα μήνα, μπορείς πχ. να πάρεις κάποια μαθήματα γιόγκα, όπου θα μάθεις κάποιες τεχνικές που μπορείς να τις εξασκείς από μόνος σου.

 Όσον αφορά την ψυχοθεραπεία, μπορείς να συνεχίσεις σε μια ομάδα ψυχοθεραπείας, όπου θα έχεις την ευκαιρία να δουλέψεις πολυδιάστατα με τον εαυτό σου και να κερδίσεις μεγάλες επιγνώσεις, με χαμηλότερο χρηματικό κόστος, από τις ατομικές συνεδρίες. Μπορείς μάλιστα να αναζητήσεις τα διάφορα προγράμματα ψυχικής υγείας που προσφέρονται από τις υπηρεσίες υγείας των δήμων, ή τους ΜΚΟ (μη κυβερνητικοί οργανισμοί).

Μπορείς επίσης, να κάνεις ανταλλαγή μιας υπηρεσίας που εσύ διατίθεσαι να προσφέρεις(π.χ.baby-sitting), με μια από τις υπηρεσίες που επιθυμείς να λάβεις, πχ. μαθήματα χορού, θεραπευτικού μασάζ κλπ (πάλι ρωτώντας φίλους και γνωστούς- θα δεις ότι η τύχη θα είναι με το μέρος σου και θα σε οδηγήσει και αυτή).

Αργότερα μπορεί να θέλεις να δεις πιο εξατομικευμένα το θέμα της διατροφής, και να απευθυνθείς σε έναν διατροφολόγο ή θεραπευτή αγιουρβέδα. Μπορεί να βρεις μια ομάδα ερασιτεχνικού θεάτρου ή ένας φίλος να σου προσφέρει κάποιες συνεδρίες reiki. Προσωπικά πιστεύω, ότι μόνο και μόνο αν εντάξεις στην καθημερινότητά σου περπάτημα στη φύση (ο Υμηττός προσφέρεται για φοβερές βόλτες, το ίδιο και η παραλιακή- με απίθανα ηλιοβασιλέματα και ουρανό λες και βρίσκεσαι στην Καραϊβική), θα νιώσεις ήδη πολύ καλύτερα.

Η ουσία είναι, να αλλάξεις νοοτροπία ζωής, να αρχίσεις να μειώνεις το χρόνο και την ενέργεια που σπαταλάς στη ζωή σε κατάσταση άγχους ή να την ισοσταθμίζεις με καταστάσεις ζωτικής ζωής. Αυτό, δεν θα γίνει από τη μια στιγμή στην άλλη, αλλά με μια προσπάθεια εκ μέρους σου, ειδικά στην αρχή. Αν δεν μπορείς να κάνεις την αρχή,  θα σε βοηθήσει η δουλειά με έναν ψυχοθεραπευτή.

Όσο ισοσταθμίζουμε την αγχωτική ζωή με ζωτική ζωή, δημιουργούμε το χώρο για ανάσες. Όσο παίρνουμε ανάσες, τόσο καθαρίζει το τοπίο, συναισθηματικά, διανοητικά, σωματικά. Και ξαφνικά, μπορούμε να δούμε λύσεις, εκεί που πριν είχαμε βουλιάξει και εγκλωβιστεί. Αυτό συμβαίνει, γιατί φροντίζοντας τον εαυτό μας καθ αυτόν τον τρόπο, αρχίζουμε και ερχόμαστε σε επαφή με τη δημιουργικότητά μας και τις δυνάμεις μας. Επιπλέον,  ένας καθαρός νους, που δεν κατακλύζεται από το συναίσθημα, μπορεί να δει καθαρά και πιο απλά πράγματα και καταστάσεις που πριν φάνταζαν περίπλοκες και εγκλωβιστικές.

Το κλειδί είναι η δράση. Σταμάτα να σκέφτεσαι, και δράσε. Τώρα.

Ξανασυνδέσου με τη ζωτική ζωή! Ζήσε τη ζωτική ζωή και επέτρεψε στον εαυτό σου να βιώσει τον πόνο όπως έρχεται. Ζήσε τον πόνο και την αποτυχία και θα δεις ότι αμέσως μετά (ή ακόμα και ταυτόχρονα) θα εμφανιστεί μια ευχάριστη εμπειρία. Επέτρεψε στον εαυτό σου τότε να την απολαύσει, να την πάρει μέσα του. Μείνε στη ζωή και ανέπτυξε την ικανότητά σου να συνδέεσαι με τη ζωτική ζωή όσο πιο πολύ μπορείς. Αυτό, είναι η τέχνη της ζωής. Αυτό, είναι η ζωή.

Και αν με ρωτήσετε, εγώ που τα γράφω όλα αυτά, τα έχω επιτύχει; Είμαι σε τέτοια κατάσταση αρμονίας; Η απάντησή μου είναι, όχι. Όχι συνεχώς, αλλά πολύ περισσότερο από παλιά, όλο και περισσότερο. Κυρίως γιατί ξέρω ότι υπάρχει ο θετικός πόλος ζωής.

Όταν πονώ, ξέρω, ότι κάπου στην άλλη πλευρά του φάσματος εξακολουθεί παρ’ αυτά να υπάρχει αυτή η θετική κατάσταση ύπαρξης. Όσο κι αν δεν μπορώ στην παρούσα φάση να τη νιώσω.

Επίσης έχω μάθει να μπορώ να εναλλάσσομαι πιο γρήγορα και με λιγότερο ψυχικό κόστος από την κατάσταση πόνου-φόβου-κλεισίματος στον άλλο, θετικό λειτουργικό πόλο της ζωής.

Και εσύ μπορείς! Αναζήτησε βοήθεια και καθοδήγηση, και θα έρθει!

Έχω καρκίνο

Το να συλλαβίσεις αυτές τις δύο λέξεις, είναι ένας γολγοθάς.

Η λέξη καρκίνος, είναι μια δύσκολη λέξη, όχι μόνο για όσους νοσούν, αλλά και –ίσως και περισσότερο- για κάθε άνθρωπο.

Συνειρμικά, καρκίνος ίσον τρόμος, ίσον θάνατος.

Έχω καρκίνο, σημαίνει ότι η ζωή ποτέ πια δεν θα είναι η ίδια. Έχω καρκίνο σημαίνει pause-παύση, μια παύση στην οποία σε εξαναγκάζει η ζωή, ένα σοκ, ένα πάγωμα: τώρα θα πρέπει να τα πάρεις όλα πάλι από την αρχή, τη ζωή που ζούσες μέχρι τώρα και τη ζωή που θες να ζήσεις.

Κι όμως, η ασθένεια-τρόμος χτυπάει την πόρτα καθημερινά σε χιλιάδες ανθρώπους. «Κάπου κάποιο λάθος πρέπει να έχει γίνει», μου λέει ο Χ., που νόσησε πρόσφατα από καρκίνο των όρχεων. «Πάω στο νοσοκομείο για τις εξετάσεις που έχω να κάνω, και βλέπω μια τεράστια ουρά. Ρωτάω το γιατρό: όλοι αυτοί για τον καρκίνο βρίσκονται εδώ; Μου γνέφει καταφατικά: «έχει καταντήσει κάτι σαν γρίπη»… «Δεν μπορεί γιατρέ, κάπου κάποιο λάθος πρέπει να έχει γίνει! ».

Και τότε κάθε άνθρωπος αναμετριέται. Καλείται να γνωρίσει όλη τη δύναμη μέσα του. Και καλείται να νιώσει τη ζωή που θα είναι το κίνητρο του για ζωή. Μεγάλο μάθημα. Όλα αυτά ακροβατώντας ανάμεσα σε εξετάσεις, εγχειρίσεις, θεραπείες, γιατρούς, γνώμες, προγνωστικά, πανικόβλητους συγγενείς, λυπημένους φίλους.

Η εμπειρία του καρκίνου, είναι μια αναμέτρηση με το θάνατο ή πιο σωστά με την έννοια του θανάτου. Στην άλλη όψη του ίδιου νομίσματος που γράφει θάνατος, βρίσκεται η έννοια της ζωής. Έτσι, η αναμέτρηση με το θάνατο, είναι ταυτόχρονα η αναμέτρηση με τη ζωή. Το παράδοξο της ανακάλυψης της φύσης του θανάτου είναι η ανακάλυψη της φύσης της ζωής. Και η φύση του θανάτου και της ζωής είναι υποκειμενικές, ξεχωριστές για κάθε άνθρωπο, που ενεργά τις δημιουργεί, τις παράγει σύμφωνα με την ιδιοσυγκρασία του και το κοινωνικοπολιτισμικό του υπόβαθρο.

Αυτή η υπαρξιακή αναζήτηση στην οποία μας επιβάλλει η ασθένεια, είναι επίπονη. Καθώς αναγκαζόμαστε να χωρέσουμε το θάνατο μέσα μας, κάποια στιγμή διαπιστώνουμε ότι έχει συμβεί και κάτι άλλο που δεν το περιμέναμε, έχουμε αποκτήσει ένα άνοιγμα προς τη ζωή, έχουμε μπει σε μια νέα συνειδησιακή κατάσταση θέασης του κόσμου που δίνει αξία στη ζωή, που μπορεί να αντιληφθεί να νιώσει τη ζωή περισσότερο.

Αυτό που επιτυγχάνεται, είναι το να ζω με μια συνειδησιακή κατάσταση με περισσότερη αποδοχή και συμφιλίωση.

Στην αρχή, η έννοια του θανάτου θα με ρουφήξει.

Αν και το μόνο σίγουρο από τη στιγμή που γεννιόμαστε είναι ότι θα πεθάνουμε, δεν θέλουμε να το παραδεχτούμε. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι όλη μας η ζωή είναι μια μεγάλη αγωνιώδης προσπάθεια για να το ξεχάσουμε. Ο θάνατος είναι κάτι ασύλληπτο, και μας τρομάζει γιατί μας θυμίζει πόσο απατηλό είναι αυτό που ονομάζουμε πραγματικότητα, μας θυμίζει την αδυναμία μας, ή το γεγονός ότι δεν ξέρουμε τελικά τι είμαστε.

Το να ζω με την ιδέα του θανάτου, είναι τελικά η κατάσταση όπου παραδέχομαι ότι δεν ξέρω τίποτα, ότι είμαι μέρος ενός σύμπαντος που δεν μπορώ να κατανοήσω. Το να ζω με την ιδέα του θανάτου είναι τελικά η κατάσταση όπου παραδέχομαι ότι δεν είμαι ασφαλής, αλλά ανασφαλής. Δεν είμαι δυνατός, αλλά ευάλωτος. Δεν είμαι συγκεκριμένος, αλλά ασύλληπτος. Τα πράγματα δεν είναι «ένα και ένα κάνουν δύο», αλλά σχετικά μέσα σε μια χαοτική κατάσταση (που περιλαμβάνει και το «ένα και ένα κάνουν δύο»). Αντιλαμβάνομαι ότι τα πράγματα είναι σχετικά και χαοτικά και εγώ είμαι μέρος αυτού του χάους.

Καθώς συνειδητοποιώ, αποδέχομαι και συμφιλιώνομαι με όλα αυτά, η ζωή βιώνεται από μια νέα θέση. Όπως το νιώθω τουλάχιστον εγώ, είναι μια θέση πιο χαλαρή, πιο παιχνιδιάρικη. Είναι μια θέση όπου είμαι συνδεδεμένη περισσότερο με την ολότητα της ύπαρξης, που τα περιλαμβάνει όλα, ζωή και θάνατο. Αυτό παραδόξως με κάνει πιο ανάλαφρη.

Ξαναγυρνώ στους καρκινοπαθείς. Τώρα ο καρκίνος είναι μια ετικέτα, μία νόσος. Αυτός που νοσεί μπορεί να πει, «είμαι άρρωστος». Πολλοί διαπιστώνουν, ότι από εδώ και πέρα «θα είμαι άρρωστος για μια ζωή». Είμαι ασθενής. Το «είμαι ασθενής» με βάζει σε αυτήν την ενασχόληση με το θάνατο, συνειδητά ή ασυνείδητα. Η χροιά και αίσθηση του θανάτου με έχουν πια στιγματίσει. «Πέφτω». Ρουφιέμαι. Τα πάντα χρωματίζονται από την ασθένεια. Κάθε τι βιώνεται υπό το πρίσμα της ασθένειας, αυτού του βάρους, αυτής της θλίψης. Δεν ξενοιάζω πια ούτε λεπτό. Καθώς περνά ο καιρός αυτή η στάση γίνεται συνήθεια. Η στάση «είμαι ασθενής». Ζω υπό τον φόβο. Οι αποφάσεις και επιλογές μου έχουν τη βάση τους στο φόβο. Η χαρά, έχει από κάτω της τη θλίψη. Η ομορφιά βιώνεται υπό τη θλίψη. Η στάση «είμαι ασθενής» σιγά σιγά με κερδίζει και γεμίζει ένα-ένα όλα τα κύτταρά μου. Υπάρχει ένα μόνιμο βάρος, ένα μόνιμο άγχος, ένας μόνιμος φόβος.

Και τότε μπορεί να διαπιστώσω, ότι η ασθένεια με έχει ρουφήξει τόσο πολύ που αδυνατώ να χαρώ. Ή να επιτρέψω μέσα μου την εμπειρία της χαράς, της ομορφιάς, της δημιουργικότητας. Σαν να λέμε, ότι έχω συνδεδεθεί τόσο με το κομμάτι μου του θανάτου, που πια ξέχασα τον άλλο πόλο μου, αυτόν της ζωής. Ξέχασα ότι αν και είμαι ασθενής, είμαι όμως ακόμα ζωντανός!

Αυτό το κείμενο είναι αφιερωμένο, σε όσους έχουν κάνει όλες αυτές τις διαδρομές και βρίσκονται τώρα στο κρίσιμο σημείο που καλούνται να αποφασίσουν και να επιλέξουν τι θα κάνουν από εδώ και στο εξής με τα δεδομένα ως έχουν. Αυτούς που βρίσκονται στην τελική αναμέτρηση.

Και σε αυτήν την αναμέτρηση σας προσκαλώ να επιλέξετε το «είμαι ασθενής» να μη γίνεται πια στάση ζωής. Σας προσκαλώ, αντί να δώσετε το βάρος σας, την ενέργειά σας στο «είμαι ασθενής», να δώσετε την ενέργειά σας στο «είμαι ζωντανός». Το «είμαι ασθενής» ίσως δεν θα φύγει ποτέ από τη συνείδηση, όσο όμως δίνετε την ενέργειά σας στο είμαι ζωντανός, το «είμαι ασθενής» θα μεταμορφώνεται σε κινητήριο δύναμη, θετική δύναμη.

Είμαι ζωντανός!

Τι θα πει για σένα να δώσεις την ενέργειά σου στο «είμαι ζωντανός»;

Είναι μια απαιτητική ερώτηση, που σίγουρα φέρει μεγαλύτερη ευθύνη από τη στάση «είμαι ασθενής». Στο πρώτο χρειάζεται να ενεργοποιηθώ και να γίνω δημιουργικός, στο δεύτερο μπορώ απλά να παραιτούμαι . Μπορεί καθώς αναλογίζομαι «τι με κάνει να νιώθω ζωντανός;», να τρομοκρατούμαι γιατί συχνά αντιλαμβάνομαι ότι και πριν νοσήσω δεν ζούσα υπό τη στάση ζωής «είμαι ζωντανός». Μπορεί να ανακαλύψω μια σειρά επιλογές που είχα κάνει που με περιόριζαν, με «αρρώσταιναν», με έθλιβαν.

Αυτό όμως δεν είναι τετελεσμένο: και αυτή είναι τελειωτική αναμέτρηση με τον καρκίνο. Πώς θα κερδίσω από τον καρκίνο τη ζωή. Πώς θα τον αφήσω στις στάχτες του. Πώς θα κάνω νέες επιλογές, επιλογές ζωής.

Η πρόκληση του να ζω από τη στάση «είμαι ζωντανός», είναι η πιο μεγάλη πρόκληση, όχι μόνο για όσους νοσούν, αλλά και για όσους δεν νοσούν. Κανείς δεν έχει μάθει να ζει με αυτή τη στάση ζωής, τουλάχιστον να την επιλέγει συνειδητά. Νιώθω ότι το γεγονός ότι δεν μας έχουν μάθει να ζούμε με αυτή τη στάση ζωής, πηγάζει από κάτι βαθύτερο (από όπου επηρεάζονται και τα κοινωνικά-πολιτιστικά πρότυπα και αξίες που δίνουν την αρχική κατεύθυνση προς τη ζωή κονσέρβα: καθήκον και κυνήγι επιτυχίας). Το μεγαλείο της ζωής είναι τόσο τρομακτικό όσο και αυτό του θανάτου. Γιατί εν τέλει είναι και αυτό σχετικό και χαοτικό και ασύλληπτο.

 Συνεπώς είμαστε όλοι μαθητές, ασκούμενοι. Αυτό σημαίνει ότι πιθανότατα δεν θα κατακτήσουμε ίσως ποτέ τη στάση ζωής «είμαι ζωντανός» στην ολότητά της. Ως μαθητές όμως, μπορούμε να συνεχίσουμε να μαθαίνουμε την τέχνη αυτή και να την εφαρμόζουμε όλο και περισσότερο.

Γι αυτό λοιπόν λέω σε σας όσους νοσείτε, ότι αν εγώ έχω να σας πω ένα πράγμα, εσείς έχετε να μου πείτε πολλά περισσότερα. Έχω να μάθω πολλά από εσάς. Να έρθεις να μου πεις το μήνυμά σου. Να έρθεις να μαθαίνουμε όλοι μαζί. Να ανακαλύψουμε τι θα πει η ζωή και πώς μπορούμε να αφηνόμαστε σε αυτήν.

Αρχίζω να κατακτάω λοιπόν το εξής: να σου λέω «έχεις καρκίνο» και να μη φοβάμαι. Να μη σε λυπάμαι. Έχεις καρκίνο. Ωραία. Πάμε τώρα να δούμε τι έχουμε να αντιμετωπίσουμε και τι έχουμε να μάθουμε.

Σε όλους εσάς που φτάσατε στο σημείο να μπορείτε να σταθείτε και απλώς να πείτε καθάρια, χωρίς να περιμένετε τίποτα: «Έχω καρκίνο».

Κατάθλιψη & ψυχοθεραπεία

Η «κατάθλιψη», όπως χρησιμοποιούμε τον όρο στην καθομιλουμένη, περιγράφει μια εικόνα του πώς νιώθουμε τον εαυτό μας και τα πράγματα στη δεδομένη φάση της ζωής μας.

Συχνά λέμε: «έχω πάθει κατάθλιψη», για να εκφράσουμε μια «βαριά» διάθεση που χαρακτηριστικά της είναι το αίσθημα ακινησίας, η στεναχώρια, η απελπισία, η μοναξιά, που ταυτόχρονα υπάρχουν με αίσθημα αδυναμίας, ψυχικής & σωματικής κούρασης, ματαιότητας και μιας έλλειψης κινήτρου για ζωή. Είναι μια κατάσταση όπου έχουμε χάσει το κουράγιο μας και ίσως τείνουμε σε στάσεις όπως «δεν θέλω κανέναν και τίποτα, δεν αντέχω ούτε τον ίδιο μου τον εαυτό !»

Είναι όμως γεγονός, ότι ο πόνος και η δυσκολία είναι μέρος της ζωής, όσο η χαρά και η δημιουργικότητα και όλοι έχουμε το μερίδιό μας σε αυτά. Επομένως είναι αναμενόμενο ότι κάποια στιγμή θα βρεθούμε ή θα περάσουμε από μια τέτοια κατάσταση «κατάθλιψης», που μπορούμε να τη δούμε ως το μήνυμα του σώματος και της ψυχής μας, για αλλαγή των καταστάσεων που προκαλούν τη δυσφορία. Σε κάποιες περιπτώσεις δε, όπως απώλεια αγαπημένου ανθρώπου, ασθένεια, διαζύγιο κλπ , η «κατάθλιψη» θεωρείται φυσικό στάδιο, από το οποίο θα πρέπει να περάσουμε.

Ας σημειωθεί εδώ, ότι το σύνδρομο της καταθλιπτικής διαταραχής όπως διαγιγνώσκεται και περιγράφεται από τη σύγχρονη κλινική ψυχολογία και ψυχιατρική διαφέρει από την έννοια της κατάθλιψης όπως τη χρησιμοποιούμε στην καθημερινότητα. Οι διαφορές κυρίως αναφέρονται ως προς την ένταση και τη διάρκεια των συμπτωμάτων της καταθλιπτικής διάθεσης και των αιτιών που την προκαλούν. Η καταθλιπτική διαταραχή μπορεί επίσης να συνυπάρχει σε ένα μεγάλο εύρος κλινικών συνδρόμων της ψυχοπαθολογίας.

Επομένως, όταν κάποιος απευθύνεται σε ψυχολόγο με την αγωνία «πείτε μου, έχω κατάθλιψη;» μάλλον περισσότερο χρησιμοποιεί τη λέξη με την έννοια της καθομιλουμένης και μέσω αυτής εκφράζει συναισθήματα και μια κατάσταση ύπαρξης όπως περιγράφηκε παραπάνω, παρά με την κλινική της έννοια. Η δε βεβιασμένη απόδοση μιας διάγνωσης μπορεί να επιφέρει ένα πρόσθετο άγχος, φόβο ή και πανικό στο άτομο, με αποτέλεσμα να μπλοκάρει περισσότερο, να ακινητοποιηθεί,  να βιώσει ακόμα περισσότερο αδύναμος και απελπισμένος, να θεωρήσει τον εαυτό του «άρρωστο» που χρίζει του σωστού χαπιού.

Με άλλα λόγια η ταμπέλα «είμαι καταθλιπτικός» μπορεί να εγκλωβίσει το άτομο στο φόβο και την αδυναμία τελικά προκαλώντας του χειρότερο κακό, ενώ ταυτόχρονα είναι ένας τρόπος να μεταφέρει την ευθύνη για τη θεραπεία έξω από αυτόν, σε κάποιο γιατρό, χάπι, συνταγή που θα τον «κάνει καλά». Να υιοθετήσει δηλαδή μια στάση «εφ΄όσον είμαι άρρωστος, κάντε με καλά».

Η συνακόλουθη χρήση κάποιας φαρμακευτικής αγωγής, ενδεχομένως να προκαλέσει κάποιες παρενέργειες βλαβερές για την υγεία και την ευεξία του ατόμου, που να συμβάλλει με τέτοιο τρόπο ώστε η αρχική εντύπωση ότι «πάσχω» να γίνει τελικά απτή πραγματικότητα. Κυρίως όμως μπορεί να προκαλέσει τον εθισμό ή τη συνήθεια στο ότι «πάσχω» και σε μια παθητική στάση αντιμετώπισης της κατάστασης, ή σε μια παραίτηση από αυτή.

Αν λοιπόν η «κατάθλιψη» που νιώθεις τείνει στο να είναι περισσότερο «φυσιολογική», το σίγουρο είναι ότι μια συνταγή δεν θα σε βοηθήσει να λύσεις τους κόμπους που στη δημιούργησαν και κανείς γιατρός ή «ειδικός» δεν μπορεί να σου λύσει ως δια μαγείας όλα τα προβλήματα που σε έφεραν εκεί μέσα σε μία μόνο επίσκεψη μαζί του.

Στην πραγματικότητα, κανείς δεν θα μπορεί να σε βοηθήσει ποτέ, αν δεν μπεις ο ίδιος στη δράση ή αλλιώς αν δεν αναλάβεις εσύ την ευθύνη της θεραπείας σου. Δηλαδή, αν πιστεύεις ότι πάσχεις, θα είναι πολύ δύσκολο να σου αλλάξει κάποιος τη γνώμη ότι πάσχεις. Αντίθετα, αν πιστέψεις ότι μπορείς να το ξεπεράσεις, θα μπορέσεις να αξιοποιήσεις αποτελεσματικά τόσο τη φαρμακευτική όσο και την ψυχοθεραπευτική υποστήριξη που πιθανά θα αναζητήσεις.

Και έρχεται τώρα το ερώτημα, πώς θα κινητοποιηθώ να ξεκινήσω ψυχοθεραπεία, αφού αισθάνομαι τόσο πόνο, τόση κούραση, τόση ματαιότητα, τόση αδυναμία;

Είναι  ένα καίριο ερώτημα, που όταν με ειλικρίνεια κάνεις στον εαυτό σου, μπορεί να σε θυμώσει, να θυμώσεις με τον εαυτό σου, να τον βάλεις κάτω και να τον χτυπάς λέγοντας «δεν θα έπρεπε κανονικά να είσαι έτσι, θα τα καταφέρεις, θα είσαι καλά, δεν μπορείς να είσαι έτσι». Και πράγματι, πολλές φορές ο αγώνας που θα κάνεις μόνος σου να ξεπεράσεις τα δυσάρεστα συναισθήματα ή τις καταστάσεις που στα προκάλεσαν, μπορεί να είναι επιτυχημένος. Άλλωστε «ο χρόνος είναι ο καλύτερος γιατρός».

Υπάρχει όμως και μια άλλη επιλογή που μπορείς να κάνεις, η προοπτική να δεις και να δουλέψεις με την κατάθλιψη σφαιρικά μέσω της ψυχοθεραπείας, όχι κακιώνοντας με τον εαυτό σου, αλλά μαθαίνοντας να τον ακούς, να τον φροντίζεις και να τον αγαπάς περισσότερο. Κάπου, ίσως, υπάρχει ένας λιγότερο επίπονος τρόπος να ξεπεράσεις την κατάθλιψη. Όπως λέει και το ρητό «ο πόνος είναι δεδομένος, το πόσο θα υποφέρουμε είναι θέμα επιλογής».

Η αρχή μπορεί να γίνει με την αποδοχή του ότι βρίσκεσαι σε μια δυσάρεστη κατάσταση και εν συνεχεία με τη θέληση να βγεις από αυτήν την κατάσταση, που με τη σειρά της υπονοεί την πίστη ότι μπορείς να τα καταφέρεις, ότι μπορείς και σου αξίζει να δημιουργήσεις μια νέα προοπτική για τη ζωή σου, έναν νέο τρόπο του «να είσαι», με τον εαυτό σου, με τους άλλους, με τις καταστάσεις, όσο δύσκολο και ακατόρθωτο αν φαντάζει στο παρόν. 

Άρα λοιπόν, αφού «επιτρέψεις» στον εαυτό σου αυτό που σου συμβαίνει, εν συνεχεία μπορείς να τον ρωτήσεις, αν θες πραγματικά να τον βοηθήσεις ή αν μπορείς να τον οραματιστείς κάποτε να υπάρχει με έναν άλλο τρόπο, με περισσότερη ελαφρότητα και χαρά.

Στην περίπτωση της «κατάθλιψης», η ίδια η διαδικασία του να βρούμε & να συνδεθούμε με την πηγή φωτός και δημιουργικότητας μέσα μας, μπορεί να αποτελεί βασικό στόχο της ψυχοθεραπείας. 

Αυτό που χρειάζεται εξ αρχής είναι η πίστη ότι μπορείς να τα βρεις ή μάλλον να τα ξανα-ανακαλύψεις. Σε σένα, στους άλλους, στον κόσμο, στη ζωή.

Έτσι η «κατάθλιψη» μπορεί να ειδωθεί, όχι ως μια ασθένεια, αλλά ως το σύμπτωμα μιας σειράς επιλογών που έχεις κάνει στη ζωή σου (επιλογές σε ανθρώπους, καταστάσεις, συμπεριφορές, στάσεις) που δεν ήταν λειτουργικές, ως μια ευκαιρία να ξεμπλέξεις τους κόμπους, ως ένα μήνυμα για αλλαγή και εξέλιξη.

Εξαρτήσεις και Δημιουργικότητα

«Ο εθισμός δεν χορταίνει από αυτό που δεν θέλεις πια»

Ας παρατηρήσουμε για λίγο τη ζωή μας και θα ανακαλύψουμε πλήθος εθισμών, τελετουργιών, συνηθειών, καταναγκασμών. Που εξυπηρετεί μια δομημένη προβλέψιμη καθημερινότητα; Σαν η ίδια η καθημερινότητα να απαιτεί να γίνουμε εθισμένα-εξαρτημένα άτομα, για να «τη βγάλουμε». Τα πάντα είναι προγραμματισμένα. Και εμείς προγραμματίζουμε τον  εαυτό μας για να ανταπεξέλθει στο πρόγραμμα. Μου έρχεται στο μυαλό η έννοια του νευρωτικού ανθρώπου του Freud. H βάση του νευρωτικού ανθρώπου, είναι το άγχος (και κατόπιν η γνωστή Κυρία Ενοχή). Είμαστε «στην πρίζα».

Ναι, θέλεις να ζήσεις και για να ζήσεις χρειάζεσαι λεφτά. Για να έχεις λεφτά, πρέπει να δουλέψεις. Και πού χάνεται το παιχνίδι και φτάνουμε στο σημείο να ζούμε για να δουλεύουμε και όχι να δουλεύουμε για να ζούμε; Και πώς ξεχάσαμε τι θα πει να ζούμε..!

Θυμάμαι μια φίλη που ως «μάρτυρας» έβγαζε 14ωρα σε μια δουλειά που απεχθανόταν και «την αρρώσταινε» (δουλεύοντας συχνά και συχνά και Σαββατοκύριακα). Χρειαζόταν 2 ώρες να πάει και να έρθει, σπαταλώντας βενζίνη, έτρωγε εκεί πρωινό και μεσημεριανό από τα delivery της γειτονιάς, χρησιμοποιούσε το κινητό της για επικοινωνίες της δουλειάς και επέστρεφε στο σπίτι κατάκοπη με τα νεύρα σμπαράλια, μόνο και μόνο για να φάει με το άγχος και τη σιχαμάρα για την επόμενη μέρα. Τώρα πείτε μου, αν αυτό είναι η ζωή που εννοούσε ο οποιοσδήποτε Θεός όταν μας έδωσε το δώρο! Αυτό λοιπόν που μου έκανε εντύπωση ήταν ότι, μιας και σπατάλαγε πάνω από το μισό μισθό της στη βενζίνη, το φαί και το κινητό, και ενώ ήταν όχι απλά δυσαρεστημένη αλλά «σκασμένη» από τη δουλειά της, συνέχιζε να δουλεύει εκεί.

Κατόπιν, χρειάζεται κάπου να ξεσπάσεις, και εκεί καλά κρατούν οι εθισμοί. Η συγκεκριμένη είχε εθισμό στο φαγητό. Η γευστική απόλαυση έδινε την παρηγοριά, το «αλάτι» της ζωής, την ηδονή και ταυτόχρονα έδινε τροφή στη νευρωτική κατάσταση με νέο κύμα ενοχών, αυτοκαταστροφής, αυτουποτίμησης, στρες. Και μετά δουλειά για να μη τα σκεφτόμαστε. Και παράπονο. Θλίψη.

Εμείς οι «μορφωμένοι, λογικοί άνθρωποι». Παρά-μορφωθήκαμε μου φαίνεται! Πολύς πολιτισμός βρε παιδί μου, δεν αντέχω άλλο. Δεν αντέχω άλλο να συναντώ βοσκούς στα βουνά της Κρήτης πιο ευτυχισμένους από εμάς. Δεν αντέχω άλλο να βλέπω τη μολυσμένη θάλασσα στο Φλοίσβο και τα σκουπίδια του πολιτισμού σε αυτό που θα μπορούσε να είναι μια υπέροχη ακτή. Αυτή την ασέβεια στη Φύση. Η Φύση να περνάει απαρατήρητη.. Δηλαδή, δεν είναι έγκλημα οι καθώς πρέπει πολίτες της παραλιακής να σουλατσάρουν στο φημισμένο πεζόδρομο κάνοντας jogging και από κάτω γεμάτο σκουπίδια; Τίποτα, καμία αντίδραση. Αναισθητοποίηση. Εγώ θα κάνω jogging. Κασέτα.Play,on-off.

Ας μην παρεκκλίνω όμως, γιατί τελοσπάντων για τους εθισμούς θέλω να μιλήσω.

Λοιπόν, ας δούμε τους εθισμούς με μια ευρύτερη έννοια. Δεν θα πω τον ορισμό, θα τον σκεφτείτε από μόνοι σας! Λέει, μπορεί να είμαστε εθισμένοι (όχι που το ξέρουμε εκ πείρας, το Google)( http://www.addictionz.com/addictions.htm) από το Αλφα-γράμμα της αλφαβήτου ως το Ωμέγα, σε

·         Ουσίες

·         Αντικείμενα

·         Συμπεριφορές

·         Συναισθήματα

Αναφέρω κάποια από αυτά:

Μπορούμε να είμαστε εθισμένοι σε

Φάρμακα (ασπιρίνες, αντικαταθλιπτικά,αγχολυτικά κλπ). Φαί. Γυμναστική-άσκηση. Τζόγος. Ψώνια shopping. Σεξουαλικές δραστηριότητες. «Βιντεοπαιχνίδια». Internet. Δουλειά. Πορνογραφία .Λεφτά .Τηλεόραση. Κλοπή (κλεπτομανία). Δύναμη-εξουσία. Ψέματα. Φήμη-δόξα. Αδρεναλίνη. Θεός και θρησκεία. Πολιτική.Τελειότητα. Ανθρώπους και σχέσεις. Στην αγάπη. Μπορούμε να είμαστε εθισμένοι ακόμα και με τον ίδιο μας τον εαυτό!

Ο,τιδήποτε γίνεται σε υπερβολικό βαθμό και καταναγκαστικά, μπορεί να ειδωθεί ως εθισμός.

Όταν λέμε καταναγκαστικά, δεν εννοούμε ότι δεν παίρνουμε απόλαυση από το αντικείμενο του εθισμού ή την εθιστική συμπεριφορά τη στιγμή που συμβαίνει. Εννοούμε ότι υπάρχει μια έντονη παρόρμηση  για αυτά και κατόπιν μπορεί να μετανιώνουμε και να αισθανόμαστε ενοχές-που αυξάνουν το στρες.

Επίσης,  ότι αν στερηθούμε το αντικείμενο του εθισμού εντελώς, δεν μπορούμε να λειτουργήσουμε κανονικά, να συνεχίζουμε τις ζωές μας χωρίς τον εθισμό. Η «δόση» μας είναι απαραίτητη. Πρόκειται για ουσίες, αντικείμενα, συμπεριφορές ή συναισθήματα που γίνονται μέρος της καθημερινότητας και απαραίτητα για να συνεχίζουμε. Για παράδειγμα, αν σου πουν «δεν θα ξαναπιείς καφέ ποτέ», εσύ δεν μπορείς να το αντέξεις ή να το διανοηθείς.

Οι εθισμοί, προκαλούν φυσιολογική-σωματική και ψυχική ανάγκη σε αυτόν που υποφέρει. Είναι μια εξάρτηση σε κάτι είτε χημική, είτε διανοητική, είτε συναισθηματική. Σχετίζονται νευρολογικά με συστήματα επιβράβευσης και κινήτρων.

Άλλες έννοιες που σχετίζονται με τους εθισμούς, είναι η εμμονή, ο καταναγκασμός, ο παρορμητισμός, η ανακούφιση. Συχνά «επακόλουθα» τον εθισμών είναι το άγχος και η κατάθλιψη.

Οι εθισμένοι άνθρωποι, μπορεί να δομούν τη ζωή τους με τέτοιο τρόπο ώστε να συμπεριλαμβάνει τον εθισμό ή την εθιστική συμπεριφορά, πράγμα που προσφέρει ευχαρίστηση-τουλάχιστον παροδική, με αποτέλεσμα συχνά να αποκλείουν τον εαυτό τους από το πλήρες δυναμικό τους για χαρά, ευτυχία. Ίσως κάποια στιγμή ο εθισμένος άνθρωπος να συνειδητοποιήσει ότι η ζωή του πέρασε με εκείνον να έχει αποκλείσει πολλές άλλες ευκαιρίες απόλαυσης, για χάρη αυτής του εθισμού. Στην πραγματικότητα, οι εθισμοί τείνουν να περιορίζουν την ατομικότητα των ανθρώπων ωθώντας τους σε συγκεκριμένες συμπεριφορές και προς την απομόνωση.

Τώρα θα μου πείτε, αν όλα- ουσίες, συμπεριφορές, συναισθήματα- μπορούν να είναι εθισμοί, τότε τι κάνουμε;

 Στο DSM (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disordes), μπορείτε να βρείτε την επιστημονική περιγραφή του τι θεωρείται εθισμός και τα κριτήρια διάγνωσης. Στο παρόν άρθρο, με αφορμή την έννοια του εθισμού, θέλω να μας βάλω να σκεφτούμε λίγο ευρύτερα για το πώς τον συμπεριλαμβάνουμε στη ζωή μας, ακόμα και αν δεν είμαστε εθισμένοι με την κλινική έννοια, δηλαδή να κάνουμε παραλληλισμούς και συσχετίσεις.

Γιατί δομούμε τη ζωή μας στις εξαρτήσεις;

Από την άποψη της ψυχολογίας, μπορούμε να πούμε ότι ο εθισμός είναι μια ανάγκη συναισθηματικής ικανοποίησης:  μιας αίσθησης ασφάλειας, ή της αίσθησης παρηγοριάς-αγάπης, ή ακόμα και μιας αίσθησης «ελέγχου» πάνω στη ζωή.

Ενώ αρχικά η εθιστική πράξη συνοδεύεται από συναισθήματα απόλαυσης, χαράς, ανακούφισης, από ένα σημείο και μετά γίνεται αναγκαία για τα συναισθήματα αυτά. Ακόμα όμως και η απόλαυση, είναι συχνά μόνο επιφανειακό του γιατί μας χρειάζεται ο εθισμός. Διάφορες αιτίες, περιστατικά της ζωής μας, γεγονότα, τραυματικές εμπειρίες μπορεί να βρίσκονται κάτω από έναν εθισμό και να τον πυροδοτούν.

Από κοινωνιολογικής πλευράς, οι εθισμοί μπορεί να προκύπτουν και ως αποτέλεσμα του νευρωτικού τρόπου ζωής των σύγχρονων δυτικών κοινωνιών- ως απάντηση-άμυνα στο στρες, ή ως συμμόρφωση με κοινωνικά πρότυπα και αξίες ή νοοτροπίες ζωής.

Από μια υπαρξιακή-φιλοσοφική σκοπιά θα λέγαμε ότι οι εθισμοί, δηλαδή η ανάγκη μας για εξάρτηση, μπορεί να περιλαμβάνει το φόβο του θανάτου, ή της αδυναμίας μας να πιστέψουμε και να αναλάβουμε την ελευθερία μας, της αίσθησης κενού-ματαιότητας (ψάχνουμε κάτι για να νιώσουμε έκσταση)

Από μια «πνευματική» σκοπιά, η εξάρτηση προκύπτει όταν έχουμε χάσει την επαφή με το κέντρο - την αυθεντική μας εσωτερική πηγή ή την ψυχή μας. Αυτό που ψάχνουμε με τους εθισμούς είναι στην πραγματικότητα η αγνή χαρά παρά η επιφανειακή ικανοποίηση των αισθήσεων ή η αποφυγή των συναισθημάτων. Οι εθισμοί είναι μια ατυχής προσπάθεια να ικανοποιηθεί η λαχτάρα μας για πνευματική τροφή-ολοκλήρωση, η λαχτάρα για πνευματικότητα ή επαφή με το υπερβατικό.

Ίσως παράγοντες όλων των παραπάνω συνδυάζονται και συνυπάρχουν ταυτόχρονα που μας ωθούν στο να γινόμαστε εξαρτησιακές προσωπικότητες (addictive personalities).

Αποδεσμεύοντας τις εξαρτήσεις

Τώρα, ο σκοπός αυτού του άρθρου δεν είναι να μας πάρει από κάτω διαβάζοντας όλα αυτά. 

Έχει σημασία να μπορέσεις να παρατηρήσεις τους εθισμούς σου, χωρίς να κρίνεις ή να κατακρίνεις τον εαυτό σου.

Το επόμενο βήμα της παρατήρησης και συνειδητοποίησης, είναι να αρχίσεις να σπας έναν-έναν τους εθισμούς, τουλάχιστον αυτούς που μπορείς.

Το κλειδί βρίσκεται στο να αντικαταστήσεις τον εθισμό με μια νέα προοπτική και νοοτροπία έξω και πάνω από την παγίδα μέσα στην οποία ασυνείδητα σκλάβωσες τον εαυτό σου μέσω της εξάρτησης.

Προς αυτή την κατεύθυνση, διαθέτουμε ένα καταπληκτικό εφόδιο, που είναι η 

δημιουργικότητα.

Η δημιουργικότητα συνδέεται με

τη φαντασία,

την ευελιξία,

την καινοτομία/πρωτοτυπία,

τον αυθορμητισμό,

τη διαίσθηση

 και την ικανότητα να μη φοβάσαι την αποτυχία ή το να κάνεις λάθος, αλλά να τα αντιλαμβάνεσαι ως αναπόσπαστο στάδιο μάθησης.

Μπορούμε λοιπόν να γίνουμε δημιουργικοί στον εθισμό, όχι με το να πούμε όχι στον εθισμό πολεμώντας τον, αλλά με το να πούμε ναι σε νέα πράγματα, καταστάσεις που θα παράγουν νέα συναισθήματα και θα διευρύνουν την αντίληψή μας και τις νοοτροπίες μας.

΄Όταν δούμε τι άλλο υπάρχει πέρα από τον εθισμό και μας αρέσει, τότε ίσως δεν έχουμε πια ανάγκη τον εθισμό. Όταν γεμίσουμε με νέα ενδιαφέροντα πράγματα και συναισθήματα, τότε ίσως η ένταση και η εξάρτηση του εθισμού να μπει στο παρασκήνιο. Ίσως δημιουργηθούν νέα πράγματα, νέες ασχολίες, νέοι άνθρωποι, νέα συναισθήματα που να μη συνάδουν πια με τον εθισμό. Ο εθισμός έτσι θα αποδυναμωθεί από μόνος του.

Για να δούμε όμως τι υπάρχει πέρα από τον εθισμό, πρέπει να πούμε ναι και να τολμήσουμε σε πράγματα που πριν δεν θα επιλέγαμε, ή θέλαμε να επιλέξουμε αλλά φοβόμασταν, πρέπει να σπάσουμε τη ρουτίνα, τη συνήθεια, να γίνουμε ανορθόδοξοι για τα δεδομένα μας:

Πότε ήταν η τελευταία φορά που έκανες κάτι για πρώτη φορά;

Πες περισσότερα ναι εκεί θα έλεγες όχι. Αντέστρεψε τα δεδομένα. Φέρε τον εαυτό σου προ εκπλήξεως. Η καινοτομία σε μια προγραμματισμένη και προβλέψιμη ζωή, ανοίγει το εύρος της αντίληψης και συνείδησης και έτσι μπορείς να απαλλαγείς από τα στερεότυπα με έναν έμμεσο τρόπο.

Η διαδικασία της ψυχοθεραπείας μπορεί επίσης να σε βοηθήσει να ανακαλύψεις τη φύση των εθισμών σου και να ανοίξεις σε νέες συμπεριφορές και λειτουργίες. Να δεις τα πράγματα από άλλη προοπτική. Να τολμήσεις να δοκιμάσεις νέες δράσεις που βασίζονται σε νέες νοοτροπίες και αυθεντικούς στόχους για τη ζωή σου. Η ίδια η απόφασή σου να ξεκινήσεις ψυχοθεραπεία είναι από μόνη της μια καινοτομία: φτάνοντας στο γραφείο ενός ψυχοθεραπευτή, σημαίνει ότι ήδη έχεις κάνει πολλή δουλειά μέσα σου και σηματοδοτεί την αποφασιστικότητά σου να φύγεις από κάτι παλιό προς τα νέα πράγματα που επιθυμείς να είσαι.

Χωρίζω;  Η συναισθηματική κατάσταση πριν και μετά το διαζύγιο

Εδώ και καιρό, νιώθεις δυσαρέσκεια μέσα στο γάμο σου, υπάρχουν τσακωμοί, ευερέθιστη διάθεση, διαφορετικές απόψεις στην αντιμετώπιση των κοινών θεμάτων της οικογένειας, συναισθηματική απομόνωση, πικρία, απογοήτευση.

Παρόλ΄αυτά , μια δύναμη σε τραβάει στο να μείνεις στη σχέση, να το παλέψεις, να δώσεις κι άλλη ευκαιρία, να μην παραδόσεις ό,τι έχτιζες μαζί με το σύντροφό σου τόσο καιρό. Τι θα απογίνουν όλα αυτά τα κοινά που δημιουργήσατε με τόσο κόπο, τα κοινά πράγματα και τα κοινά όνειρα και κυρίως τα ίδια σας τα παιδιά;

Η απόφαση του χωρισμού είναι δύσκολη, γιατί ο χωρισμός είναι μια απώλεια, όπου χάνεις τα δεδομένα σου, κλονίζεται η ισορροπία και η αίσθηση ασφάλειας μέσα σου και συχνά, ακόμα και αν δεν τα πας καλά με το σύντροφό σου, νιώθεις αδυναμία να τον εγκαταλείψεις ή  δεν μπορείς να φανταστείς τη ζωή σου χωρίς αυτόν.

Ποιος θα είσαι, αν δεν είσαι αυτός που ήσουν τόσο καιρό; Αυτό το βήμα, είναι πραγματικά μεγάλο. Είναι μια σημαντική απόφαση, που θα φέρει πολλές αλλαγές, σε ρεαλιστικό και συναισθηματικό επίπεδο, είναι μια απόφαση για αποδόμηση και επανα-δόμηση του εαυτού και της καθημερινότητας. Και μαζί με τα πρακτικά ζητήματα φέρει έντονα συναισθήματα και ένα πλήθος νέων καταστάσεων στις οποίες καλείσαι να ανταποκριθείς.

Τυπικά, η διαδικασία του συναισθηματικού χωρισμού ξεκινά αρκετά χρόνια πριν τη στιγμή της τελειωτικής απόφασης ότι «χωρίζω», όταν ένας από τους δύο συζύγους αρχίζει να βιώνει ένα συνδυασμό συναισθημάτων, όπως απογοήτευση, δυσαρέσκεια, άγχος και απομόνωση.

Οι μελέτες στο θέμα του χωρισμού δείχνουν, ότι στο 70 με 90% των διαζυγίων ο ένας σύζυγος θέλει να βγει από το γάμο, ενώ ο άλλος δεν θέλει. Μιας και ο ένας από τους δύο συζύγους έχει ξεκινήσει τη διαδικασία του χωρισμού συναισθηματικά μέσα του ήδη πριν καιρό, η στιγμή που πράγματι θα ξεκινήσει η νομική διαδικασία, βρίσκει τον άλλο σύζυγο απροετοίμαστο συναισθηματικά και σε κατάσταση σοκαριστική. Έτσι, συχνά γίνεται μια ακόμα προσπάθεια συμφιλίωσης, γεγονός που ίσως εξηγεί γιατί το 50% περίπου των αιτήσεων διαζυγίων αποσύρεται.

Στάδιο προ του διαζυγίου- ή στάδιο της στάθμισης της απόφασης

Κατά τη διάρκεια αυτού του σταδίου, που ίσως ακόμα δεν έχει σκεφτεί κάποιος καν το να χωρίσει, ο ένας από τους δύο συζύγους συνήθως νιώθει συναισθήματα ανικανοποίητου, απομόνωσης-κλεισίματος στον εαυτό, μοναξιάς και απελπισίας. Συχνά προσπαθεί να βρει τρόπους και λύσεις να τα αντιμετωπίσει ή να αμυνθεί σε αυτά, όπως το να καβγαδίζει σε μια προσπάθεια να «αλλάξει» τον σύντροφό του, σύναψη εξωσυζυγικής σχέσης, υπερβολική ενασχόληση με τα επαγγελματικά και γέμισμα του χρόνου με δραστηριότητες μακριά από τον σύντροφο κλπ.

Αν οι προσπάθειες αυτές δεν φέρουν κάποιο αποτέλεσμα και ο σύζυγος αποφασίσει να ανακοινώσει ότι θέλει διαζύγιο, τότε ο άλλος, συχνά θα περιέλθει σε μια κατάσταση άρνησης-μη αποδοχής του αιτήματος, και άμυνας-αυτοπροστασίας.

Ο  σύζυγος που απορρίπτεται, επέρχεται σε μια κατάσταση συναισθηματικού χάους, αγωνίας, δυσπιστίας και θυμού. Κατά την περίοδο αυτή μπορεί να προσπαθήσει να «σώσει τα κεκτημένα», όπως  ζητώντας βοήθεια από φίλους, συμβούλους, ή ακόμα και απειλώντας τον σύντροφό του για παράδειγμα ότι δεν θα μπορεί να ανταπεξέλθει στη ζωή οικονομικά χωρίς αυτόν. Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε, ότι ο θυμός είναι δευτερεύον συναίσθημα, που από κάτω του βρίσκονται πρωταρχικά συναισθήματα πόνου, φόβου, ταπείνωσης, απώλειας, εγκατάλειψης και αδυναμίας.

Μετά την απόφαση για χωρισμό

Η διαδικασία του διαζυγίου συνεχίζει με πολλές επίπονες καταστάσεις όπως την επίσκεψη σε δικηγόρους, εκτιμητές περιουσίας, συμβούλους, δικαστές κλπ για τη διευθέτηση των οικονομικών θεμάτων και των θεμάτων επιμέλειας των παιδιών.

Συχνά αυτή η περίοδος είναι μια «εμπόλεμη» περίοδος, ιδιαίτερα δυσάρεστη, στην οποία μπορεί να κορυφωθούν τα αρνητικά συναισθήματα σε μίσος, επιθετικότητα, βαθιά θλίψη,  φόβο, πικρία, αγανάκτηση, αποστροφή και τελειωτική απαξίωση προς το πρώην σύντροφο.

Ακόμη, η όλη κατάσταση μπορεί να συντείνει σε μείωση της αυτοεκτίμησης, σε αυτό-αμφισβήτηση, βίωμα ενοχών, ενώ ταυτόχρονα χάνεται η αίσθηση της ασφάλειας και της εμπιστοσύνης γενικότερα στην προσωπικότητα και τη ζωή και υπάρχει άγχος και ψυχική πίεση, ακόμα και πανικός. Μερικοί άνθρωποι που δεν αντέχουν αυτήν την- ουσιαστικά κατάσταση «κρίσης», μπορεί να υιοθετήσουν μια παθητική στάση, όπως το να αποσυρθούν, να «παραιτηθούν» και να απομακρυνθούν από τη «διαμάχη».

Στο στάδιο μετά το διαζύγιο, πλέον ο κάθε σύντροφος έχει εισέλθει σε με μια νέα φάση της ζωής του, όπου θα χρειαστεί να την επαναπροσδιορίσει, που σημαίνει να επαναπροσδιορίσει τους ρόλους και την ταυτότητά του, την καθημερινότητά του και γενικότερα, να οργανώσει τον εαυτό και τη ζωή του με νέο τρόπο.

Τα συναισθήματα του φόβου, της αναποφασιστικότητας, της μοναξιάς και της αυτό αμφισβήτησης, μπορεί να υπάρχουν ακόμα. Ειδικά στις περιπτώσεις που οι σύζυγοι είναι και γονείς, που σημαίνει ότι θα πρέπει να συναντώνται και να συνεργάζονται στο μεγάλωμα των παιδιών, τα πράγματα γίνονται πιο περίπλοκα, καθώς αναγκάζονται να «αναβιώνουν» το χωρισμό με όλα τα συναισθήματα που περιγράψαμε, ξανά και ξανά.

Βλέπουμε λοιπόν ότι συχνά ο χωρισμός και το διαζύγιο είναι μια περίοδος που ξεκινά με δυσάρεστα συναισθήματα, εξελίσσεται σε μια μορφή «κρίσης»  που εν συνεχεία μας φέρνει σε μια μεταβατική περίοδο ανακατάταξης, έως να καταφέρουμε να δημιουργήσουμε τη νέα πραγματικότητα ζωής.

Τα συναισθήματα που περιγράψαμε παραπάνω, μπορεί να βιώνονται σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό και όσο πιο έτοιμους βρει και τους δύο συντρόφους η απόφαση για χωρισμό, η όλη διαδικασία μπορεί να αποβεί λιγότερο επίπονη.

Η συνεργασία σου με έναν ψυχοθεραπευτή, θα σε βοηθήσει προς αυτήν την κατεύθυνση, να περάσεις δηλαδή από όλη αυτή τη διαδικασία πιο ανώδυνα, και να διαχειριστείς και να ανταπεξέλθεις στις καταστάσεις με αποτελεσματικό τρόπο.

Καρκίνος. Μέλη του οικείου περιβάλλοντος.

Καρκίνος. Τα μέλη του οικείου περιβάλλοντος

«Ο πατέρας μου διαγνώστηκε πριν δέκα μέρες με καρκίνο στο πάγκρεας. Δεν του το έχουμε πει φυσικά, θα ήθελα να μου πείτε τι μπορώ να κάνω για να τον βοηθήσω»

«Ο μητέρα μου είχε νοσήσει παλιότερα με καρκίνο του μαστού, είχε κάνει διπλή μαστεκτομή και ακολούθησε πρόγραμμα χημειοθεραπειών. Νομίζαμε ότι όλα είχαν τελειώσει..Σήμερα, μετά από εννιά μήνες οι γιατροί βρίσκουν μετάσταση…. Την πρώτη φορά το αντιμετώπισε πολύ δυναμικά, ήταν πολύ συνεργάσιμη, αυτή τη φορά όμως τη βλέπω ότι έχει «πέσει» ψυχολογικά, έχει κλειστεί στον εαυτό της και βγάζει νεύρα. Προσπαθώ να τη συνεφέρω, να της πω να μην τα παρατάει…ότι πρέπει να φανεί δυνατή για να το ξεπεράσει..αλλά εκείνη σαν να μας απομακρύνει..προχτές, ενώ ήταν η μέρα που συνήθως τρώμε όλοι μαζί οικογενειακώς, έμεινε σπίτι με τον πατέρα μου- που και αυτός δεν ξέρει πώς να το διαχειριστεί και έχει πέσει σε κατάθλιψη μου φαίνεται..Της λέω «έλα ρε μαμά, θα χαρούν να σε δουν και τα παιδιά», όχι , ήταν ανένδοτη..ανησυχώ πολύ, γιατί ξέρω ότι η κακή ψυχολογία στον καρκίνο χειροτερεύει τα πράγματα..»

«ο σύζυγός μου πριν λίγες μέρες διαγνώστηκε με καρκίνο στον πνεύμονα τρίτου σταδίου, οι γιατροί δίνουν τρεις με έξι μήνες ζωής, πώς θα του το πω;»

«….ο γιατρός της μας πρότεινε να γίνει εγχείριση άμεσα..θέλαμε όμως να πάρουμε μια δεύτερη γνώμη και βρέθηκε ένας γνωστός μας που μας πρότεινε έναν πάρα πολύ καλό ογκολόγο, για να μην τα πολυλογώ, αυτός μας είπε ότι και με την εγχείριση δεν θα υπάρχει βεβαιότητα ότι θα καθαρίσει ή ότι δεν θα ξαναγίνει μετάσταση και προτείνει να γίνουν κύκλοι χημειοθεραπειών προς το παρόν..εντωμεταξύ, δεν της έχουμε πει για τη μετάσταση, αλλά ότι όλα αυτά γίνονται συμπληρωματικά με την προηγούμενη θεραπεία..δεν ξέρουμε τι να κάνουμε, τι να αποφασίσουμε, προχτές μαλώσαμε με την αδελφή μου γιατί αυτή έχει άλλη γνώμη και επιμένει να πάμε και σε μια τρίτη γιατρό δική της να τη δει κι αυτή..και να πρέπει να κάνεις τον καραγκιόζη να μην την φοβίσεις παραπάνω..δεν αντέχω άλλο, πώς θα τη βοηθήσω;»

Είναι σύνηθες στον καρκίνο, ότι τα μέλη του οικείου περιβάλλοντος επίσης νοσούν- ταυτόχρονα με αυτόν που πραγματικά νοσεί, νοσούν από μια διαφορετική θέση. Είναι χαρακτηριστικός ο πληθυντικός που χρησιμοποιείται στην έκφραση: «διαγνωστήκαμε το Φεβρουάριο, κάναμε την εγχείριση, πήραμε τις εξετάσεις, έχουμε ακόμα έναν κύκλο χημειοθεραπείας» κτλ.

Ο αγώνας που ξεκινά μετά τη διάγνωση του καρκίνου γι αυτόν που νοσεί, δεν ξεκινά μόνο γι αυτόν, αλλά και για τους κοντινούς του συγγενείς. Όπως κι αυτός, αν και από άλλη θέση, έχουν να αντιμετωπίσουν τόσο τις πρακτικές διαδικασίες του καρκίνου όσο και τις ψυχολογικές. Έχουν να περάσουν την ίδια περιπέτεια από άλλο ρόλο. Να περάσουν από τα ίδια στάδια και τις ίδιες δοκιμασίες: να «συσχετιστούν» με αυτά, να βρουν τρόπο να ανταπεξέλθουν, να τα διαχειριστούν.

Πρακτικά, δημιουργούνται μια σειρά καινούριων καταστάσεων στις οποίες θα πρέπει να ανταποκριθούν- για τις οποίες δεν έχουν προηγούμενη εμπειρία, αλλά πηγαίνουν «ψάχνοντας», ενώ καλούνται να πάρουν σημαντικές αποφάσεις (π.χ. ποιον γιατρό να εμπιστευτώ, ποια θεραπεία να επιλέξω κτλ).

Οι ισορροπίες διαταράσσονται, οι δυναμικές αλλάζουν…τα δεδομένα δεν ισχύουν πια όπως ήταν πριν στην οικογένεια. Τα πράγματα έρχονται «άνω-κάτω». Βγαίνουν στην επιφάνεια αδυναμίες του παρελθόντος: πράγματα στις σχέσεις που είχαν κουκουλωθεί ή είχαν μείνει μετέωρα. Ανέκφραστα. Αδιεκδίκητα.

Η υπέρτατη συσχέτιση σε ψυχολογικό και υπαρξιακό επίπεδο που επισυμβαίνει συνειδητά ή ασυνείδητα σε όλους, είναι η συσχέτιση με τον θάνατο. Είτε νοσείς, είτε είσαι του οικείου περιβάλλοντος, είτε πρόκειται για σοβαρό περιστατικό είτε για καρκίνο που νικιέται, θα χρειαστεί να βρεις τρόπο να αντέξεις τη συσχέτιση με το θάνατο. Η οποία είναι συχνά επίπονη, σε ψυχολογικό επίπεδο γιατί σε κάνει να αντικρίσεις τη ζωή σου κατάματα και να την αξιολογήσεις. Σε υπαρξιακό επίπεδο, γιατί καλείσαι σαν άνθρωπος να βρεις ένα νόημα για τη ζωή. Ο θάνατος λοιπόν, υπάρχει μόνο για όσους είναι ζωντανοί και η «παρέα» μαζί του αν το θες ίσως έχει να σου δώσει πολλά..

Η δεύτερη μεγάλη συσχέτιση, είναι η συσχέτιση με τα δύσκολα συναισθήματα: του φόβου, του πόνου, της θλίψης. Παραθέτω εδώ νομίζω ό,τι πιο κατατοπιστικό μπορεί να λεχθεί σχετικά:

«Οι άνθρωποι φοβούνται τους εαυτούς τους, την πραγματικότητά τους, μα πάνω απ’ όλα, τα αισθήματά τους. Οι άνθρωποι μιλούν συνεχώς για το πόσο σπουδαία είναι η αγάπη, αλλά όλα αυτά είναι αηδίες, διότι η αγάπη πονά και το συναίσθημα αυτό είναι ενοχλητικό.

 Οι άνθρωποι έχουν διδαχθεί ότι ο πόνος είναι κάτι το κακό και επικίνδυνο. Πώς μπορούν να συνδιαλαγούν με την αγάπη όταν φοβούνται να πονέσουν! 

Ο πόνος έχει αποστολή να μας αφυπνίζει. Οι άνθρωποι προσπαθούν να αποφύγουν τον πόνο, αλλά σφάλλουν. Ο πόνος είναι κάτι που πρέπει να μάθουμε να κουβαλάμε πάνω μας, όπως ένα τρανζίστορ. Αποκτάς συνείδηση της δύναμής σου, μέσω της εμπειρίας του πόνου. Το μόνο ουσιαστικό πράγμα, είναι με ποιον τρόπο τον δεχόμαστε και αυτό είναι το μόνο που μετράει. Ο πόνος δεν είναι παρά ένα συναίσθημα. 

Τα συναισθήματά σου είναι τμήμα σου, η πραγματικότητά σου. Αν αρχίσεις να ντρέπεσαι γι αυτά και δεν μπορείς να τα ανεχθείς, επιτρέπεις στην κοινωνία να καταστρέψει την εσωτερική σου πραγματικότητα. Πρέπει να εγείρεις το ανάστημά σου, μαχόμενος για το δικαίωμα να αισθάνεσαι στο έπακρο, τους δικούς σου πόνους».

                                                                                                                  J.Morrison 

Έτσι, ο άνθρωπός μας που νοσεί, γίνεται ο καθρέφτης μας του πόνου, του φόβου και όλων των ακόλουθων δυσάρεστων συναισθημάτων.

Και, συχνά, ο άνθρωπος μας που νοσεί, γίνεται δική μας υπόθεση. Νομίζουμε ότι, αν κάνουμε τα καλύτερα γι αυτόν, θα γίνει καλά. Ότι, αν είμαστε οι καλύτεροι μαζί του, θα τα καταφέρει. Με άλλα λόγια, ζούμε και φερόμαστε με τρόπο σαν να νομίζουμε ότι μπορούμε να τον σώσουμε, ότι περνάει από το χέρι μας.

Όμως, η σκληρή αλήθεια είναι, ότι δεν περνάει από το χέρι μας να τον σώσουμε! Θέλουμε να κάνουμε τα πάντα γι αυτόν, όμως το «τα πάντα», εκ των πραγμάτων,  δεν μπορεί να περιέχει τη θεραπεία του. Όσο κι αν διακαώς θέλουμε να γίνει καλά, αυτός μπορεί να μη γίνεται. Και δεν εξαρτάται από εμάς. Με άλλα λόγια είμαστε αναγκασμένοι να το βλέπουμε να γίνεται, και να παραδεχόμαστε ότι δεν μπορούμε να σώσουμε τον άνθρωπό μας. Από τις δοκιμασίες, τον πόνο, τη θλίψη, τη συσχέτιση με τη ζωή και το θάνατο..

Η τάση μας για υπερπροστασία και η αγάπη μας για τον άλλο συχνά μπορεί να οδηγήσει στο αντίθετο αποτέλεσμα: να επιφορτίσουμε συναισθηματικά τον άνθρωπό μας και να τον απομακρύνουμε. Καθώς τα μάτια και η ψυχή μας δεν μπορεί να αντέξει τον πόνο του (και τον πόνο μας), γινόμαστε κάπως σαν τυφλοί: τον αρνούμαστε. Έχουμε την παράδοξη απαίτηση να είμαστε καλά: να μην κλαίμε, να μην λυγίζουμε,  να μην «μας παίρνει από κάτω». Θέλουμε να το κάνουμε να περάσει. Γιατί, δεν το αντέχουμε. Δεν το αντέχουμε να το νιώσουμε. Την απόγνωση στον άνθρωπό μας. Τον πόνο του. Τη μάχη του. Απαγορεύουμε στον εαυτό μας να κλάψει μπροστά του, λες και δεν είμαστε άνθρωποι, λες και δεν πονάμε, λες και δεν το ξέρει ο άνθρωπός μας ότι πονάμε. Δηλαδή, τι ζητάμε; Ζητάμε, από το πιο ανθρώπινο και φυσιολογικό που θα μπορούσε να συμβεί—ο άλλος να θλίβεται και να φοβάται με τον καρκίνο- το πιο παράδοξο, να κάνουμε σαν να μην τρέχει τίποτα, ή σαν να μην έχουν αλλάξει τα πράγματα.

Μάλιστα η εμπειρία δείχνει ότι συχνά αυτοί που νοσούν, ίσως επειδή δεν μπορούν να υπεκφύγουν, ίσως γιατί λειτουργεί το ένστικτο επιβίωσης, ίσως γιατί η δική τους συσχέτιση με το θάνατο είναι πιο ακαριαία και άμεση, βρίσκουν μια εσωτερική δύναμη και ψυχραιμία ή εμπάσει περιπτώσει λένε «μπήκα στο χορό και θα χορέψω», δηλαδή αποδέχονται πιο γρήγορα αυτό που τους συμβαίνει ή γίνονται αποφασιστικοί στο ότι θα το αντιμετωπίσουν όπως και να γίνει. Έτσι συχνά, καταλήγουν οι ίδιοι να είναι αυτοί που θα πρέπει να δώσουν κουράγιο και να παρηγορούν τους δικούς τους!

Βασική συμβουλευτική. Για μέλη του οικείου περιβάλλοντος, ατόμων που νοσούν από καρκίνο.

Όταν ο καρκίνος μας χτυπάει την πόρτα, η ζωή μας βάζει σε μια περιπέτεια. Αφού ξεπεράσεις το πρώτο σοκ, χρειάζεται να επιστρατεύσεις όση ψυχραιμία έχεις και να αποδεχτείς ότι ναι, μπαίνεις σε μια περιπέτεια, χρονοβόρα. Ότι ο ρυθμός της καθημερινότητας θα διαταραχθεί, ότι τα δεδομένα—όπως ήταν «στημένη» η ζωή σου μέχρι τώρα, θα διαταραχθεί. Τα πράγματα δεν θα είναι όπως πριν, ούτε για τη δική σου ζωή, ούτε για της υπόλοιπης οικογένειας, τουλάχιστον για ένα αρκετά μεγάλο διάστημα. Προετοιμάσου να μπεις σε αυτήν την περιπέτεια με δύναμη και αποδοχή, χωρίς να το αρνείσαι και επιτρέποντας στον εαυτό σου, να μην ξέρει τι να κάνει ενίοτε, επιτρέποντας στον εαυτό σου τα συναισθήματα που θα βιώνεις, όποια και αν είναι αυτά.

Πώς θα τον βοηθήσω; Τι να κάνω ;

Δεν υπάρχει συνταγή, στο τι να κάνεις.

Ίσως, αυτό που ήδη κάνεις, είναι το καλύτερο που μπορείς για τη δεδομένη στιγμή. 

Πρόκειται για μια νέα κατάσταση και για σένα τον ίδιο! Το ότι βρίσκεσαι εκεί μαζί του και συμμετέχεις σε όλο αυτό, είναι ήδη αρκετό. Να τον κάνεις καλά όμως, δεν εξαρτάται από σένα. Θα χρειαστεί να παραιτηθείς από την τάση να «σώσεις» τον άνθρωπό σου. Το υπερβολικό άγχος και η υπέρμετρη αγωνία, μπορούν μόνο να τον επιβαρύνουν.

Αρχικά ίσως περάσεις από μια κατάσταση σοκ και άρνησης. ‘Ισως μια τέτοια ψυχική άμυνα είναι αναπόφευκτη, μιας και ταυτόχρονα με το σοκ θα πρέπει να βρεις δύναμη και ψυχραιμία ώστε να διαχειριστείς τα ποικίλα πρακτικά- επιτακτικά θέματα που προκύπτουν.

Όμως ναι, μπορείς να συμβάλλεις στο να τον στηρίξεις, πρακτικά και ψυχολογικά.

Κάνε μια ανοιχτή συζήτηση με τον άνθρωπό σου και ρώτα τον:  τι χρειάζεται από σένα ; Αυτό που εσύ θεωρείς δεδομένο ότι χρειάζεται δεν είναι απαραίτητα αυτό που αυτός επιθυμεί. Χρειάζεται να μαθαίνεις να τον ακούς και να αποδέχεσαι τις επιλογές του (πχ. τον τρόπο που ο ίδιος αντιμετωπίζει την κατάσταση), ακόμα και αν δε συμφωνείς με αυτές.

Θα χρειαστεί και εσύ να βάζεις το όριό σου κάθε φορά, στο πόσο αντέχεις, και να μένεις σε επαφή με τον εαυτό σου, να μην ξεχνάς ότι χρειάζεται να φροντίζεις και εσένα τον ίδιο σε όλη αυτή τη διαδικασία. Αν έχεις «πέσεις με τα μούτρα», αργά ή γρήγορα θα κουραστείς ο ίδιος. Το να ταυτιστείς με τον άνθρωπό σου δε βοηθά.

Θα είναι χρήσιμο να αναζητήσεις ο ίδιος στήριξη, καθοδήγηση και ψυχοθεραπεία με έναν ειδικό. Η διαδικασία αυτή θα σε βοηθήσει να ανταπεξέλθεις καλύτερα στις απαιτητικές καταστάσεις με τις οποίες έρχεσαι αντιμέτωπος και να διαχειριστείς ευκολότερα τα δυσάρεστα συναισθήματα που βιώνεις. Όσο περισσότερο δουλεύεις ψυχολογικά με τον ίδιο σου τον εαυτό, τόσο καλύτερα μπορείς να συμβάλλεις στην στήριξη αυτού που νοσεί.

Ενημέρωση σε σχέση με τον καρκίνο γενικά, και ειδικά για την περίπτωση που αντιμετωπίζεις

Καταρχήν, θα βοηθήσει να λάβεις επαρκή και έγκυρη ενημέρωση σε σχέση με τον καρκίνο στις μέρες μας. Πολλές περιπτώσεις καρκίνου σήμερα αντιμετωπίζονται επιτυχώς! Αναζήτησε έγκυρα site στο internet, και λάβε κάποια βασική ενημέρωση.

Εύρεση γιατρού που εμπιστεύεσαι και σε κάνει να νιώθεις «καλά»

Ύψιστης σημασίας είναι το να συνεργαστείτε με κάποιον γιατρό που να εμπιστεύεστε και να αισθάνεστε καλά μαζί του. Αυτός που νοσεί, είναι ο καταλληλότερος να επιλέξει το γιατρό που του «ταιριάζει» καλύτερα. Δηλαδή, να τον εμπιστεύεται, να νιώθει άνετα να του κάνει ό,τι ερωτήσεις θέλει, να μπορεί να τον συμβουλεύεται ανά πάσα στιγμή σε αυτά που προκύπτουν.

«Πώς θα του το πω;»

Στο ερώτημα «πώς θα του το πω», η απάντηση κατ αρχήν είναι ότι δεν είναι δική σου ευθύνη να κάνεις κάτι τέτοιο. Δεν είσαι εσύ υπεύθυνος να ανακοινώσεις τη διάγνωση. Μάλιστα, βάσει του νόμου, υπεύθυνος εξ’ ολοκλήρου για την ενημέρωση αυτού που νοσεί, είναι ο θεράπον ιατρός. Κι αυτό, γιατί εκείνος μόνο γνωρίζει την ειδική περίπτωση αυτού που νοσεί και είναι επιστημονικά καταρτισμένος για να γνωρίζει γι αυτό. Ο καρκίνος στις μέρες μας τείνει να είναι εξατομικευμένη περίπτωση, και κάθε οργανισμός ανταποκρίνεται διαφορετικά στις θεραπείες. Ο γιατρός μπορεί να μιλήσει με επιστημονικό λόγο και ύφος, εξατομικευμένα, χωρίς να εμπλέκεται συναισθηματικά φέρνοντας τον πανικό.

Αν και λέμε ότι ο γιατρός είναι βάσει του νόμου υπεύθυνος να ενημερώνει τον ασθενή, στην πράξη η σχετική ενημέρωση τουλάχιστον στην Ελλάδα, φαίνεται ότι συχνά επιφορτίζει τα μέλη της οικογένειας. Επίσης, ειδικά στις μη ανατρέψιμες περιπτώσεις, το δίλημμα γίνεται ηθικό. Γιατί, ναι λέμε: «κάθε άνθρωπος έχει το δικαίωμα να γνωρίζει την αλήθεια για την υγεία του», αλλά κατά πόσον παίρνεις την ευθύνη να πεις στον άλλον, τι και πώς; Και κατά πόσον ο άλλος θέλει να το ακούσει; Ποια είναι η αλήθεια; Αν λοιπόν σε αυτήν την περίπτωση αναρωτιέστε το «πώς θα του το πω;» ή το «να του το πώ;», πάλι δεν υπάρχει μια δεδομένη απάντηση, αλλά η απάντηση είναι η εξής: θα του λέτε όση αλήθεια θέλει κάθε φορά να ακούσει. Ο ίδιος θα σας καθοδηγεί σε αυτό, στο πόσο θα θέλει να μάθει.

Κάθε άνθρωπος έχει το δικό του μοναδικό τρόπο να αντιλαμβάνεται και να διαχειρίζεται τα πράγματα. Κάποιος θέλει να γνωρίζει την κάθε λεπτομέρεια, κάποιος το «αφήνει» στους δικούς του εξ ολοκλήρου. Συνήθως, κάποιος ρωτά κάθε φορά μέχρι εκεί που θέλει να μαθαίνει. Η εμπειρία πάντως δείχνει, ότι ενδόμυχα ο ασθενής γνωρίζει την αλήθεια για την υγεία του, απλώς κάθε φορά είναι έτοιμος να την αποδέχεται σε δόσεις. Το ίδιο και χρονικά: κάποιες στιγμές την αποδέχεται και κάποιες την αρνείται κοκ. Αυτός ίσως είναι ο μόνος τρόπος να αντέξει κανείς αυτήν τη σκληρή αναμέτρηση. Πριν βιαστείς να ρωτήσεις «να του το πω; Θα το αντέξει;», ρώτα καλύτερα τον ίδιο σου τον εαυτό «μπορώ να το πιστέψω; Το αντέχω;».  Όταν ο ασθενής έχει κάνει τη συμφιλίωση του με τη ζωή και το θάνατο, το μέλος του οικείου περιβάλλοντος ακόμα το αρνείται..

Ο κάθε ασθενής βρίσκει το δικό του τρόπο να αντιμετωπίσει και να διαχειριστεί την κατάσταση. Κάθε τρόπος θα πρέπει να είναι σεβαστός. Κάθε επιλογή του θα πρέπει να γίνεται σεβαστή. Μπορείς να τον συνοδεύσεις στην επιλογή του; Και αν ναι, μέχρι πόσο; Πριν προτρέξεις να αναλάβεις τον άλλο, ανέλαβε να διαχειριστείς το δικό σου πόνο και φόβο. Γιατί, κανείς δε σε θέλει να παίζεις τον καραγκιόζη. Μείνε ανθρώπινος.

Ψυχοθεραπεία και καρκίνος

Η ψυχοθεραπεία σαν έννοια είναι πολλάκις παρεξηγημένη στην Ελλάδα. Ακόμα και οι γιατροί δεν κατέχουν βασικές γνώσεις σχετικά με τη διαδικασία της ψυχοθεραπείας και τη δουλειά του ψυχολόγου, σε σχέση με τον ψυχίατρο και τον ψυχοθεραπευτή. Για όσους ενδιαφέρεστε για μια πρώτη ενημέρωση σε αυτό το πεδίο, σας παραπέμπω σε ένα παλιότερο άρθρο μου «Τι είναι η ψυχοθεραπεία;» στον εξής σύνδεσμο: http://www.danaichor.blogspot.gr/#!http://danaichor.blogspot.com/2012/01/blog-post_5651.html

Η παρηγορητική φροντίδα και υποστηρικτική ενθάρρυνση σε ασθενείς με καρκίνο, γίνονται συχνά από ψυχολόγους στις ομάδες γιατρών στα νοσοκομεία. Αυτή η διαδικασία, της παρηγορητικής φροντίδας, δεν είναι ψυχοθεραπεία.

 «Ο γιατρός μας είπε ότι θα πρέπει να δει ψυχολόγο, γιατί θα πρέπει να έχει καλή ψυχολογία», ακούω συχνά. Κι απορώ. Δηλαδή, ο ψυχολόγος είναι ένας άνθρωπος που θα σε κάνει ξάφνου να έχεις «καλή ψυχολογία» και να «ανέβεις ψυχολογικά». Μακάρι, να ήταν έτσι φίλοι μου, μακάρι να είχαμε το μαγικό ραβδί!

Επιμένω όμως. Δεν είσαι ένας καημένος ασθενής. Μην παραιτηθείς, μη γίνεις θύμα! Μην εγκλωβίζεσαι στις διαγνώσεις και τους τίτλους. Εξακολουθείς να είσαι ένας έξυπνος και ευαίσθητος άνθρωπος. Μείνε ανοιχτός στην πιθανότητα θεραπείας σου! Έχεις δικαίωμα και λόγο στη ζωή και την αξιοπρέπειά σου!!

Η ψυχοθεραπεία είναι μια διαδικασία που θα σε βάλει να αντικρίσεις τον εαυτό σου κατάματα, να σε δεις πιο καθαρά, στο ποιος είσαι και πού πας, να επιτρέψεις τα συναισθήματά σου, να συμπεριλάβεις το ποιος είσαι, να σε αναλάβεις, να γίνεις πιο ελεύθερος, να γίνεις πιο εσύ.

Στην περίπτωση του καρκίνου, μπορεί να σε βοηθήσει να αναγνωρίσεις το νόημα της ασθένειας στη ζωή σου, το τι ήθελε ο καρκίνος να σου πει. Έτσι θα μάθεις πώς να πάρεις τον καρκίνο μαζί σου και να ζήσεις με αυτόν τιμώντας τη ζωή-ίσως πιο πολύ από ποτέ. Από όποια θέση κι αν εμπλέκεσαι με τον καρκίνο.

Ίσως αρχίζετε να ψιλιάζεστε, ότι η διαδικασία αυτή είναι πολύ προσωπική για τον καθένα, και η στιγμή της απόφασης για θεραπεία είναι μια κορυφαία αποφασιστική στιγμή επίσης πολύ προσωπική για τον καθένα. Που μόνο ο καθένας μπορεί να πάρει για τον εαυτό του, όταν θα είναι έτοιμος, όταν θα το αναζητήσει το μέσα του. Δεν μπορείτε να πείσετε κάποιον «να δει ψυχολόγο», επειδή στην ουσία δεν αντέχετε να τον βλέπετε να πονάει, γιατί νομίζετε ότι ο ψυχολόγος θα τον κάνει ως δια μαγείας να πάψει να πονάει. (Μπορείτε βέβαια, να αναρωτηθείτε αν εσείς οι ίδιοι το χρειάζεστε. Γιατί άραγε να βάζετε αυτήν την προτεραιότητα και τον εαυτό σας τόσο χαμηλά σε αυτά που πρέπει να γίνουν..).

Στην πραγματικότητα, ένας ασθενής στην Ελλάδα που ουδέποτε στη ζωή του δεν γνώρισε τι είναι η ψυχοθεραπεία, δεν θα αναγνωρίσει ξαφνικά την ανάγκη να κάνει κάτι τέτοιο, ή να το βάλει σε προτεραιότητα την ώρα που πονάει, ή όταν πρόκειται σε λίγες μέρες να εγχειριστεί, ή βρίσκεται στις παρενέργειες των χημειοθεραπειών. Αυτό είναι το στάδιο της πρακτικής αντιμετώπισης των πραγμάτων. Συνήθως, κάποιος που νόσησε μπαίνει στη διαδικασία της ψυχοθεραπείας σε ένα δεύτερο χρόνο, όταν πια η φουρτούνα έχει κάπως καταλαγιάσει και τότε είναι που αρχίζει να επεξεργάζεται μέσα του το τι συνέβη και να το συνειδητοποιεί και να προσπαθεί να το σηματοδοτήσει.

Οπότε, ενημερώστε τον άνθρωπό σας, προτείνετε, αλλά μέχρι εκεί.

Ο καθένας χρειάζεται να αναλαμβάνει τον εαυτό του.

Επίλογος

Μιλάω με μια κυρία στο 1069, πριν λίγες μέρες διαγνώστηκε με καρκίνο στο λάρυγγα, εγχειρήσιμος αρχικού σταδίου, γιατροί αισιόδοξοι. Δυναμικός τύπος, άμεσος, σταράτος:

 «Κοίτα, όλα αυτά μου φαίνονται βουνό, εγώ είχα πει αν ποτέ αρρωστήσω καλύτερα να φύγω μπαμ κι έξω, τώρα αυτά όλα που μου λεν οι γιατροί, τα μπες βγες στα νοσοκομεία, τρέχα από εδώ κι από εκεί για τις εξετάσεις, αυτά δεν είναι για μένα»

Μιλάμε λίγη ώρα, της μεταφέρω όπως μπορώ τα παραπάνω, τα σκέφτεται, αρχίζει και το διαπραγματεύεται μέσα της ενώ μια σπίθα ελπίδας αρχίζει να αχνοφέγγει:

« Δηλαδή τι , θα πρέπει να μάθω να ζω με το θάνατο;», γελώντας.

«Ε, ναι, τι νομίζετε ότι κάνουμε εμείς τόσο καιρό;» Της μιλώ ανάλαφρα και ευδιάθετα. «Μαζευόμαστε στη ομάδα ψυχοδράματος, μιλάμε γι αυτά, τα γελάμε, τα κλαίμε, τα βλέπουμε από εδώ κι από εκεί και μαθαίνουμε, μαθαίνουμε να σχετιζόμαστε με αυτά. Όπως μας βγαίνει κάθε φορά. Είμαστε πολύ καλά εκεί μαζί ξέρετε, αγαπάμε τη ζωή!

"Λιθούχε, μέσα από το σκοτάδι έφτασες την ελπίδα σου και τώρα έχεις ό,τι επιθυμείς. Χρησιμοποίησε καλά τον καιρό σου!"
                                                                                         Tolkien, The return of the King

Αφιερωμένο στην Ξανθίππη, και τα υπέροχα μέλη της ομάδας ψυχοδράματος στο Μείνε Δυνατός. Σας ευχαριστώ!

Συντροφικές σχέσεις: Πόσο κοντά σε αντέχω ;

«Το αγαπημένο «παιχνίδι» του Γιάννη και της Μαρίας ήταν ο «σαματάς». Ήξεραν και οι δύο την πρώτη κίνηση του παιχνιδιού: μια σιωπηλή συμπεριφορά, όπως τα μούτρα, τα απανωτά τσιγάρα, η απόσυρση ή ο εκνευρισμός. Έτσι μπορούσαν να στήσουν και να αρχίσουν το «παιχνίδι» τους. Όταν ο συμπαίχτης είχε πια πιαστεί στο παιχνίδι, ξεκινούσαν. Μόλις άρχιζε, ακολουθούσε μια προβλεπόμενη σειρά από συναλλαγές, όπου κάποιος από τους δύο εισέπραττε μια κατηγορία, ή μια ταπείνωση και κατέληγαν σε δυνατό καυγά. Έτσι, απομακρύνονταν ο ένας από τον άλλο. Αυτό ήταν το κέρδος πουαποκόμιζαν από το «παιχνίδι», η αποφυγή της οικειότητας».

Η αποφυγή της οικειότητας!

Συχνά, δηλώνουμε σε ένα φίλο «άσε, είμαι χάλια. Πάλι τσακωθήκαμε με τον Χ.» Και όταν αυτός μας ρωτήσει για ποιο λόγο, διστάζουμε, συλλογιζόμαστε και λέμε: « για βλακείες..πραγματικά δεν ξέρω..έγινε όμως ένας τρικούβερτος καυγάς!».

Ή κάποτε ίσως έχει τύχει να πούμε: «φοβάμαι να του πω πως τον αγαπώ μήπως τρομάξει», ή «εγώ ήμουν έτοιμος/η να του/της δώσω τα πάντα, και αυτός/ή μου είπε να χωρίσουμε».

Όπως ο Γιάννης και η Μαρία, είμαστε ικανοί, να επινοήσουμε τον κάθε λογής τρόπο, συνήθως ασυνείδητα, προκειμένου να αποφύγουμε την ουσιαστική δέσμευση και οικειότητα. Ολόκληροι γάμοι βασίζονται σε τέτοιου είδους ασυνείδητες συμφωνίες μεταξύ των μελλοντικώς συζύγων ! Διαλέγουμε εκείνον, που θα μπορεί να παίξει τα «παιχνίδια» μας, και εκείνος μας διαλέγει, γιατί μπορούμε να παίξουμε τα δικά του. Φαίνεται πως μια σχέση, μπορεί να εξυπηρετεί αυτήν την ανάγκη, το αέναο παίξιμο των παιχνιδιών, που από κάτω κρύβει την αποφυγή της αυθεντικής επαφής.

Η τελική κατάληξη είναι το εξής αντιφατικό: να «συζούμε χώρια» ! Όπως αναφέρει χαριτολογώντας ο Λ.Μπουσκάλια στο βιβλίο του «Να ζεις, να αγαπάς και να μαθαίνεις» : «Κοιμόμαστε σε χωριστά δωμάτια, τρώμε χωριστά, πηγαίνουμε διακοπές χωριστά, κάνουμε ό,τι μπορούμε για να συνεχίσουμε να ζούμε μαζί!».

Τι είναι λοιπόν αυτή η οικειότητα, και γιατί τόσο πολύ τη φοβόμαστε;

Η οικειότητα, είναι μια κατάσταση πραγματικής γνωριμίας και πλησιάσματος με τον άλλο. Συμβαίνει όταν ρίχνεις τις μάσκες, και αφήνεις τον άλλο να δει ποιος πραγματικά είσαι. Σημαίνει εμπιστοσύνη ότι ο άλλος θα σε δεχτεί και θα σε αγαπήσει, όπως ακριβώς είσαι. Δύσκολο εγχείρημα ! Γιατί , « αν δει ποιος πραγματικά είμαι, θα με θέλει ακόμα; Καλύτερα να συνεχίζω να υπάρχω μέσα από τις ταμπέλες, τους ρόλους, τους τίτλους μου, να ρίχνουμε πού και πού και κανά καυγά, να ξανα-απομακρυνόμαστε, και έτσι θα λειτουργεί καλύτερα, θα είναι ασφαλέστερα».

Πιστεύω ότι το ειρωνικό της υπόθεσης είναι ότι αν το ρισκάραμε, ο άλλος θα ήταν διατεθειμένος ακόμα να μας αγαπά, ότι θα ήταν πολύ πιο εύκολο για εκείνον να μας αγαπήσει με τις αδυναμίες μας, από ό,τι εμείς να αγαπήσουμε τον εαυτό μας με τις αδυναμίες μας. Να του συγχωρέσουμε την αδυναμία μας να είμαστε τέλειοι υπεράνθρωποι ή απλώς άνθρωποι!

Σε αυτήν την κοινωνία, όπου από μικρούς μας μαθαίνει να μπαίνουμε σε καλούπια, να λειτουργούμε «όπως πρέπει», να φοράμε μάσκες, να παίζουμε ρόλους και παιχνίδια, να είμαστε επιφυλακτικοί με τους άλλους, με άλλα λόγια μας μαθαίνει να αποξενωνόμαστε από τον πραγματικό εαυτό μας και να μην εμπιστευόμαστε τον εαυτό μας και τους άλλους, είναι πραγματικά δύσκολο να επιτρέπουμε στην οικειότητα να υπάρχει , να πραγματώνεται.

Ωστόσο, όλοι έχουμε ζήσει στιγμές με το σύντροφό μας όπως η ανταλλαγή μιας ματιάς γεμάτης νόημα, που κανείς άλλος στην παρέα δεν καταλαβαίνει, ένα τρυφερό άγγιγμα, μια αγκαλιά που μπορεί μεμιάς να σου πάρει όλον τον πόνο, ένα χαμόγελο κατανόησης και αποδοχής που ξαφνικά σε αφοπλίζει και σου δίνει λόγο ύπαρξης. Υπάρχουν πραγματικά κάποιες στιγμές μαγικές, όπου μπορούμε να νιώσουμε κοντά, να νιώσουμε την αγάπη !

Αξίζει να δουλέψουμε με τον εαυτό μας, όσο περισσότερο, για να απελευθερωθούμε από τα δεσμά μας όσο περισσότερο, για να μάθουμε να ρισκάρουμε όλο και περισσότερο να είμαστε αυτοί που πραγματικά είμαστε και να αφήνουμε αυτές τις στιγμές της οικειότητας να συμβαίνουν όλο και πιο συχνά!

Διαταραχές πρόσληψης τροφής και ψυχόδραμα: Δοκίμασέ το !

  

«Το βάρος μου καθορίζει τη ζωή μου, αν καταφέρνω να ελέγξω το βάρος μου έχω την αίσθηση ότι ελέγχω τη ζωή μου, αν φάω έστω και μια φρυγανιά παραπάνω αισθάνομαι άσχημα με τον εαυτό μου, τύψεις και ενοχές, η μαμά μου, μου κρύβει τα τρόφιμα στο σπίτι, φοβάμαι να το αποκαλύψω στους φίλους μου, νιώθω ότι είμαι απαίσια, νιώθω χοντρή, δεν μπορώ να αντέξω τα βλέμματα των άλλων πάνω μου, το παραμικρό τους σχόλιο για την εμφάνισή μου μπορεί να με «διαλύσει», το φαί είναι η παρηγοριά μου στις δύσκολες καταστάσεις, αισθάνομαι προβληματική, αδύναμη, μπερδεμένη, τιμωρώ τον εαυτό μου προκαλώντας εμετό, πρέπει να είμαι όμορφη για τους αρέσω, σε μια ώρα μπορώ να φάω ποσότητα φαγητού με θερμίδες όλης της ημέρας, όταν καταφέρνω να μειώσω το βάρος μου νιώθω μια αίσθηση παντοδυναμίας, μισώ τον εαυτό μου όταν κοιτάζομαι στον καθρέφτη, φοβάμαι να βάλω σοκολάτα στο σπίτι μου, φοβάμαι ότι θα παχύνω, μου έχει σταματήσει η περίοδος, δεν μπορώ να αντέξω το άγγιγμα, μου είναι αδύνατο να σταματήσω το υπερφαγικό επεισόδιο, κάνω πολλή γυμναστική αμέσως μετά, δεν έχω αυτοέλεγχο στο τι τρώω, νιώθω κατάθλιψη, κάνω δίαιτα μια ζωή, πέφτω στο φαύλο κύκλο ξανά και ξανά και φαίνεται αδύνατο να ξεφύγω, δ ε ν  α ξ ί ζ ω ! »

Τέτοιου είδους σκέψεις και συναισθήματα σχετίζονται με τις διαταραχές πρόσληψης τροφής (ψυχογενής ανορεξία, η ψυχογενής βουλιμία και η ψυχαναγκαστική υπερφαγία).

Προτείνω να δούμε τις διαταραχές πρόσληψης τροφής ως σύμπτωμα, το σύμπτωμα που επιβάλουμε στον εαυτό μας καθώς αδυνατούμε να αντέξουμε, να διαχειριστούμε, να αντιμετωπίσουμε τις πραγματικές αιτίες που θέτουν το φαί και την εξωτερική εμφάνιση εμμονή στη ζωή μας.

Η ψυχοθεραπεία θα μας βοηθήσει ακριβώς σε αυτό, να κοιτάξουμε κατάματα το ποιοι είμαστε, να εξερευνήσουμε τα θέματα και συναισθήματα που κρύβονται κάτω από το πέπλο του φαγητού, να κατευθυνθούμε προς την αντιμετώπισή τους, τη συμφιλίωση, την απελευθέρωση από αυτά.

Όλοι μέσα μας κρύβουμε ένα παιδί όμορφο, αγνό, που τρέφει αγάπη για τη ζωή.

Αξίζει να το συναντήσεις ξανά, να το αγκαλιάσεις, να το τιμήσεις. Άφησε τις εικόνες και τα είδωλα και ξεκίνα να δώσεις στον ουσιαστικό εαυτό σου την ελπίδα να αναγεννηθεί !

Γιατί, αξίζεις !

Παράδειγμα ψυχοθεραπευτικής δουλειάς στην ομάδα, με τη μέθοδο του ψυχοδράματος

Η Χ., έρχεται φορτισμένη στην ομάδα λέγοντας ότι της ξανασυνέβη υπερφαγικό επεισόδιο μέσα στην εβδομάδα και αυτό τη γέμισε άγχος και ένταση. Της φαίνεται ότι όσο και να προσπαθεί να απαλλαγεί από το πρόβλημα της, ποτέ δεν θα τα καταφέρει, ότι ενώ περνάει μια περίοδο όπου νομίζει ότι έχει καταφέρει να ελέγξει το πρόβλημά της και ότι έχει γίνει καλά, πάντα κάτι γίνεται που τη γυρίζει πίσω στα ίδια και τα ίδια.

Ο θεραπευτής-ψυχοδραματιστής της λέει τότε να φτιάξει στη σκηνή μια εικόνα του εαυτού της, όπως νιώθει τώρα.

Βάζει στη σκηνή τον εαυτό της (χρησιμοποιώντας κάποιο άτομο από την ομάδα που θα παίξει το ρόλο αυτό) και προσθέτει μαξιλάρια στην κοιλιά. Βλέποντας την εικόνα, λέει: «Αυτή είναι η εικόνα το πώς νιώθω ότι με βλέπουν οι άλλοι».

Της λέμε να συμβολίσει και «τους άλλους» στη σκηνή. Βάζει τους άλλους να την κοιτάνε επικριτικά δείχνοντάς την και κλείνοντάς της το οπτικό πεδίο. Βλέποντας αυτήν την εικόνα απ΄ έξω, η Χ. εκφράζει ότι οι άλλοι θα μπορούσαν να περικλείονται στη μητέρα της, καθώς εκείνη την «επικρίνει μια ζωή». Συνεχίζει λέγοντας : « Πώς θα γίνει να μπορέσω ξανά να κάνω αυτό που είχα κάνει μια μέρα, πριν από μια σημαντική συνάντηση …που είχα κοιταχτεί στον καθρέφτη και για πρώτη φορά στη ζωή μου κατάφερα να δω πόσο όμορφη είμαι!»

Φέρνουμε τον καθρέφτη πάνω στη σκηνή (κάποιο μέλος της ομάδας αναπαριστά τον καθρέφτη). Η Χ. μπαίνει στο ρόλο της μπροστά στον καθρέφτη : «Νιώθω αδύναμη, άσχημη και χοντρή!» .

Στη συνέχεια εκδραματίζεται αυτή η σκηνή, ενώ η Χ. την παρακολουθεί απ’ έξω.

Τότε, ξυπνάει κάτι καινούριο μέσα της, και εκφράζει στην Χ. μπροστά στον καθρέφτη: «Γιατί δεν βλέπεις όλα όσα έχεις καταφέρει;»

O συντονιστής την παροτρύνει να της πει όσα έχει καταφέρει. Ξεκινά λοιπόν μια εκδραμάτιση με τον εαυτό της απ΄ έξω και τον εαυτό της με την κοιλιά μπροστά στον καθρέφτη, όπου του θυμίζει τα όσα έχει καταφέρει και επιτύχει στη ζωή της.

Ακούγοντας αυτά, η Χ. από το ρόλο της ως «η Χ.μπροστά στον καθρέφτη με κοιλιά», κάνει τη νέα επιλογή στη ζωή της: πετάει τα μαξιλάρια! Δεν τα θέλει πια στη ζωή της ! Η Χ., από το ρόλο της απ έξω, κοιτά τη Χ. που μόλις πέταξε τα μαξιλάρια με αγάπη και με ένα αίσθημα υποστήριξης και συμπόνιας. Ο θεραπευτής της λέει να πάει όσο κοντά στη Χ. που πλέον στέκεται χωρίς κοιλιά μπροστά στον καθρέφτη, και η Χ. απ’ έξω πηγαίνει και την αγκαλιάζει σφικτά!

Η Χ. λοιπόν, αρχίζει ήδη να ξανά-ανακαλύπτει και να απελευθερώνει την ικανότητά της να στηρίζει και να αγαπά τον εαυτό της !

Η εκδραμάτιση τελειώνει εκεί, και γίνεται το μοίρασμα της ομάδας, όπου όλα τα μέλη εκφράζουν τα συναισθήματα που βίωσαν κατά τη διάρκεια του δράματος και μέσα από τους ρόλους που ο πρωταγωνιστής τους έβαλε να παίξουν. Έτσι, τους δίνεται η ευκαιρία να εκφράσουν, τι δούλεψαν οι ίδιοι μέσω της δουλειάς του πρωταγωνιστή (που για εκείνη τη φορά ήταν η Χ.).

Αυτό είναι το πρώτο βήμα! Ύστερα, όπως λέει και ο σοφός Ζορμπάς : χόρεψε και η μουσική

 θα ΄ρθεί !

Πώς ένας υγιής γάμος, συμβάλλει στη γενικότερη υγεία μας και την ψυχική μας ισορροπία;

Η λέξη κλειδί είναι η «οικειότητα», το αίσθημα της αυθεντικής σύνδεσης και επαφής με το σύντροφό μας. Η οικειότητα περιλαμβάνει την εγκατάλειψη των αμυνών, το «ρίξιμο των μασκών», το «άνοιγμα στον άλλο», αυθεντικά και έντιμα, την έκθεση του εαυτού μας, που σε ένα δεύτερο επίπεδο σημαίνει την παραδοχή του ποιοι είμαστε και την παραδοχή των αδυναμιών μας και τη συμφιλίωση με αυτές.

Σύμφωνα με τη θεωρία της ψυχοκοινωνικής ανάπτυξης του ανθρώπου, του Γερμανού

ψυχολόγου και ψυχαναλυτή Erik Erikson, η οικειότητα αποτελεί κατάκτηση της ταυτότητας του Εγώ, κατά την ηλικία της νεότητας (20-40 ετών).

Η όλη του θεωρία περιλαμβάνει όλο το φάσμα της ανθρώπινης ζωής, από τη γέννηση έως το θάνατο, όπου ο άνθρωπος καλείται να περάσει από διάφορα στάδια, κατά τη διάρκεια των οποίων ενδιαφέρεται να γίνει ικανό σε έναν τομέα της ζωής του. Αν το στάδιο αντιμετωπίζεται καλά, το πρόσωπο θα αισθανθεί μια αίσθηση κυριαρχίας (mastery). Αν το στάδιο δεν ρυθμιστεί σωστά, το άτομο θα βγει με μια αίσθηση ανεπάρκειας.

Ο Erikson διαπιστώνει ότι οι άνθρωποι σε κάθε στάδιο βιώνουν μια σύγκρουση που αποτελεί μια κρίσιμη καμπή στην ανάπτυξη του (ψυχολογικό κρίση). Κατά την άποψη Erikson, αυτές οι συγκρούσεις είναι κεντροθετημένες είτε στην ανάπτυξη μιας ψυχολογικής ποιότητας είτε στην αποτυχία να αναπτυχτεί αυτή η ποιότητα. Κατά τη διάρκεια αυτών των χρόνων, η δυνατότητα για την προσωπική ανάπτυξη ή για την αποτυχία είναι το ίδιο υψηλή.

Στα χρόνια της νεότητας (20-40 χρόνων), αυτή η «ψυχολογική κρίση» που καλείται να αντιμετωπίσει ο άνθρωπος, αφορά την οικειότητα σε αντιδιαστολή με την απομόνωση.

Η ψυχολογική ποιότητα που κερδίζει ο άνθρωπος με την επιτυχή ανταπόκρισή του σε αυτό το στάδιο, σχετίζεται με την ικανότητά του να αγαπά και να μπορεί να λάβει αγάπη.

Πρωταρχικό καθήκον λοιπόν σε αυτό το στάδιο είναι η δημιουργία ισχυρών φιλικών σχέσεων και η επίτευξη συναισθημάτων αγάπης και συντροφικότητας (ή μοιρασμένης ταυτότητας) με έναν άλλο άνθρωπο Με άλλα λόγια, στη φάση αυτή ο άνθρωπος χρειάζεται να κατορθώσει να προσφέρει αγάπη αλλά και να χαλαρώνει στη στοργή και την αγάπη που του προσφέρουν. Χρειάζεται να μην αισθάνεται απειλητικά από το ενδιαφέρον του άλλου, να μη φοβάται ότι θα καταλυθεί το δικό του Εγώ με την αναγνώριση της ύπαρξης στη ζωή του κάποιου άλλου. Αν ο άνθρωπος δεν μπορέσει να δημιουργήσει  φιλίες ή μια στενή σχέση τότε πιθανότατα βιώνει συναισθήματα μοναξιάς και απομόνωσης.

Επίσης, κατά την περίοδο αυτή, η γενετήσια ικανότητα του ανθρώπου μπορεί να αναπτυχθεί πλήρως. Τα κριτήρια για την «γενετήσια ουτοπία» σύμφωνα με τον Erikson, περιλαμβάνουν την αρμονική συνύπαρξη πολλών ρόλων και ικανοτήτων, όπως την αμοιβαιότητα στον οργασμό με τον αγαπημένο σύντροφο του αντίθετου φύλου, με τον οποίο κάποιος θέλει και μπορεί να μοιραστεί εμπιστοσύνη και με τον οποίο θέλει και μπορεί να ρυθμίσει την επαγγελματική του ζωή έτσι ώστε να εξασφαλίσει στους απογόνους τους όλα τα στάδια μιας ικανοποιητικής ανάπτυξης.

Στα πλαίσια λοιπόν ενός υγιούς γάμου, ο άνθρωπος μπορεί να πραγματώσει την φυσική ανάγκη του για οικειότητα, το να μπορεί να είναι αυτός που είναι και να είναι σε θέση να το μοιράζεται με το σύντροφο και την οικογένειά του, χτίζοντας ένα «σταθερό»περιβάλλον, βιώνοντας ασφάλεια,  εμπιστοσύνη, και μια αίσθηση κοινού σκοπού και κοινών στόχων για τη ζωή.

Μηχανικότητα: η κοινωνία της «κούκλας» και η θεωρία των διαπροσωπικών σχέσεων

Πώς θα περιγράφαμε τη ζωή στη σημερινή αστική κοινωνία;

Ένα ατελείωτο τρέξιμο!

Άγχος, για τα πάντα, ακόμα και στη διασκέδαση.

Βομβαρδισμός από πληροφορίες.

Έχουμε προγραμματιστεί να τρέχουμε, και σαν υπνωτισμένοι από το γενικό κλίμα «τρεξίματος», τρέχουμε ακόμα και όταν δεν χρειάζεται να τρέξουμε, ή αν έχουμε λίγη ώρα για ηρεμία νιώθουμε τύψεις που δεν τρέχουμε, ή με ανησυχία ανακαλύπτουμε ότι δεν έχουμε τι να κάνουμε.

Και έτσι γεμίζουμε τον ελεύθερο χρόνο πάλι με συνήθειες που μας έχουν «πουλήσει» και συνεχίζουμε να είμαστε προγραμματισμένα ανθρωποειδή, απόλυτα προσαρμοσμένοι στη ροή του πώς μας θέλει η «κοινωνία» (ή η κεντρικές παγκόσμιες τράπεζες ;), αποξενωμένους από την αληθινή ανθρώπινη φύση μας, αδύναμους, άβουλους, ακινητοποιημένους στο μυαλό και το σώμα, στενάχωρους (δεν απέχουμε πολύ από το 1984 του Τζ.Όργουελ).

Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, φροντίζουν επίσης καλά να μας εμφυσήσουν την καταστροφολογία ως τρόπο ζωής και μας βάζουν στο ρόλο του θύματος, στρέφοντάς μας στην απόγνωση. Όλα φαντάζουν γκρίζα, γινόμαστε γκρίζοι, με φόντο τη μαυρίλα.

 Είναι «η κοινωνία της κούκλας». Μία κούκλα, δεν μπορεί να ανταποκριθεί, δεν αλληλεπιδρά. Μια κούκλα είναι καταδικασμένη να δέχεται τις ορέξεις του αφέντη της, ακόμα και αν πρόκειται για ένα παιδί. Το παιδί τότε, από μικρό μαθαίνει σε μια μορφή μη επικοινωνίας, όπου δεν υπάρχει σχέση, αλλά μονόδρομη μορφή επικοινωνίας. Το παιδί μαθαίνει σε έναν εύκολο αυθορμητισμό, και δεν αναπτύσσει τις ικανότητές του να ανταποκρίνεται δημιουργικά στα ερεθίσματα και τις καταστάσεις που εμφανίζονται στη ζωή του. Στην κοινωνία της κούκλας, κάθε άτομο εξετάζεται μεμονωμένα, αποσπασμένα, καθώς κάθε κούκλα είναι απομονωμένη από τις άλλες.

Η δημιουργία τέτοιου είδους μονόδρομων σχέσεων, έρχεται σε αντίθεση με τη θεωρία των διαπροσωπικών σχέσεων και την επιστήμη της κοινωνιομετρίας, που πρεσβεύουν την οργάνωση μιας δημοκρατικής κοινωνίας και την οργάνωση ενεργών κοινωνικών ομάδων.

Βασική αρχή της θεωρίας των διαπροσωπικών σχέσεων, είναι η «συνάντηση» μεταξύ δύο ανθρώπων (encounter).

 Η «συνάντηση» σημαίνει πολλά περισσότερα από το πιο ασαφές και γενικό όρο «διαπροσωπική σχέση». Σημαίνει ότι δύο ή περισσότερα δρώντα άτομα συναντώνται, όχι μόνο για να κοιτάξουν ο ένας τον άλλο, αλλά για να ζήσουν και να βιώσουν ο ένας τον άλλο, ο καθένας με το δικό του τρόπο και από τη δική του θέση και με το δικό του δικαίωμα. Στη «συνάντηση» δύο ανθρώπων βρίσκονται και οι δύο στο χώρο με όλες τις δυνάμεις τους και με όλες τις αδυναμίες τους, ανταποκρινόμενοι ο ένας στον άλλο με αυθορμητισμό, εν μέρει μόνο συνειδητοί ως προς τους αμοιβαίους στόχους τους.

Μόνο οι άνθρωποι που «συναντιώνται» ο ένας με τον άλλο μπορούν να δημιουργήσουν μια φυσιολογική ομάδα και να ξεκινήσουν μια πραγματική κοινωνία ανθρώπων.

Η μιας κατεύθυνσης σχέση, όπου το άτομο διαχωρίζεται από την πραγματική ή πιθανή ανταπόκριση των άλλων δρώντων ατόμων, οδηγεί σε μια κοινωνία απομόνωσης.

Πράγματι, όσα μεμονωμένα άτομα και αν προσθέσουμε δεν αποτελούν κοινωνική ομάδα

μια δυναμική ενότητα ανθρώπων αλλά μία απλή πρόσθεση ατομικών προσωπικοτήτων.

Αν ο αυθορμητισμός, όπως περιγράφεται στην θεωρία του ψυχοδράματος, είναι η  ικανότητά μας να ανταποκρινόμαστε στο «εδώ και τώρα» της επικοινωνίας, χρησιμοποιώντας τις δημιουργικές μας δυνάμεις, συναισθανόμενοι τον εαυτό μας και τα μηνύματα που παίρνουμε από τους άλλους, χρειάζεται να τον αναπτύξουμε, ώστε από κοινωνία κούκλας να γίνουμε μια δημοκρατική κοινωνία, ενεργών δρώντων ανθρώπων, έξυπνων, ζωντανών.

Τότε, ίσως να μην νοιαζόμαστε τόσο για την άπλετη, μηχανική πληροφόρηση, αλλά να χρησιμοποιούμε περισσότερο την προσωπική μας κρίση στην πληροφορία και να έχουμε περισσότερη εμπιστοσύνη στην εσωτερική μας σοφία.

 Ίσως, να θυμόμαστε να σταματούμε το συνεχές τρέξιμο, να στρεφόμαστε στη δημιουργία αυθεντικότερων σχέσεων με τους άλλους, να εξασκούμαστε στο να νιώθουμε, στο να υπάρχουμε.

Και ίσως τότε η ζωή δεν φαντάζει σαν έναν ατελείωτο μαρτυρικό αγώνα.

Ίσως τότε θυμηθούμε να τιμούμε, να γιορτάζουμε τη ζωή, να ερωτευόμαστε, να απολαμβάνουμε!

Έτσι δεν έκαναν και οι αρχαίοι Έλληνες;

Πένθος: πώς να είμαι με αυτόν που πενθεί;

Το πένθος, είναι μια φυσική διαδικασία που ακολουθεί το θάνατο. Αφορά την περίοδο που περνάμε προσπαθώντας να προσαρμοστούμε στην απώλεια. Δεν υπάρχει κάποιο προκαθορισμένο χρονικό όριο ή σωστός και λανθασμένος τρόπος να βιώσουμε το πένθος- ο καθένας βρίσκει τον προσωπικό του τρόπο να διαχειριστεί και να ανταπεξέλθει στην πολύπλοκη αυτή, πανανθρώπινη πρόκληση.

Οι άνθρωποι συνήθως περνάμε διάφορα στάδια πένθους, πιο χαρακτηριστικά από τα οποία είναι το αρχικό σοκ της απώλειας, το στάδιο άρνησης, το στάδιο της διαπραγμάτευσης του «τι άλλο θα μπορούσε να έχει γίνει, αν..» και το στάδιο του θυμού, έως ότου να φτάσουμε στην αποδοχή του γεγονότος. Κατά τη διάρκεια των σταδίων αυτών, βιώνουμε ποικίλα έντονα συναισθήματα, όπως πόνο, θλίψη, θυμό, ενοχή, νωθρότητα, αίσθημα κενού-μουδιάσματος, αναπόληση, αδυναμία-ασημαντότητα, μοναξιά, απόγνωση.

Μέσω του πένθους μας για το αντικείμενο της απώλειάς μας, ερχόμαστε επιπρόσθετα αντιμέτωποι και με το ίδιο το γεγονός του θανάτου που κλονίζει την υπόστασή μας σε υπαρξιακό επίπεδο. Καθώς καλούμαστε να αφομοιώσουμε και να αποδεχτούμε το τραυματικό γεγονός, καλούμαστε ταυτόχρονα να «αναμετρηθούμε» με το δικό μας θάνατο και με το νόημα της ύπαρξης γενικότερα. Συχνά, χρειάζεται να «ανακατασκευάσουμε» το νόημα που δίνουμε στη ζωή μας, να επανεξετάσουμε τις αξίες μας, να δημιουργήσουμε νέες συνδέσεις και συνοχή στην προσωπικότητά μας, που «αναπροσαρμόζεται» στα νέα δεδομένα.

Πώς μπορώ να βοηθήσω κάποιον που πενθεί;

Ακούω- απλά ακούω !

Συχνά, κατά την πρώτη περίοδο πένθους, ο πενθών, στην προσπάθεια του να διαχειριστεί το αναπόφευκτο και τετελεσμένο, προσπαθεί να «κατανοήσει» το θάνατο. Φέρνει στο μυαλό του ξανά και ξανά τη σειρά γεγονότων που οδήγησαν στο συμβάν του θανάτου. Προσπαθεί να βρει τις «αιτίες». Δημιουργεί διάφορα «σενάρια». Βλέπει εικόνες, εικόνες του αγαπημένου προσώπου, σκηνές της προ-θανάτειας περιόδου. Φαντάζεται πιθανές «λύσεις» -πράξεις που θα είχαν αποτρέψει το θάνατο.

Με άλλα λόγια, προσπαθεί να «χωρέσει» μέσα του και να υπομείνει, τόσο το συγκεκριμένο γεγονός του θανάτου, όσο και τα έντονα, αιφνίδια και «παράλογα» συναισθήματα που βιώνει.

Είναι σημαντικό να αφήσουμε όλες αυτές τις ιδέες, τις σκέψεις και τα συναισθήματα να εκφραστούν, όσο ρεαλιστικά ή μη κι αν φαίνονται να είναι.

Στην κατάσταση του αρχικού σοκ, ο πενθών έχει ανάγκη να εκφράσει το σαν παραλήρημά του, που στην ουσία κρύβει τη βαθιά του θλίψη. Έχει ανάγκη να προσπαθήσει να «χωρέσει» την ένταση και το παράλογο των όσων βιώνει. Έχει ανάγκη να προσπαθήσει να αποκαταστήσει μια «τάξη» μέσα του, ακόμα και αν ξέρει πολύ καλά ότι αυτό είναι μάταιο.

Μπορείς να είσαι δίπλα του και να τον ακούσεις, απλά να τον ακούσεις; Χωρίς να τον κρίνεις, χωρίς να τον συμβουλεύσεις, χωρίς να τον παρηγορήσεις, χωρίς να τον κατευθύνεις; Μπορείς να είσαι κάποιος δίπλα στον οποίο θα μπορεί ο πενθών να κλάψει; Να δώσεις χρόνο και χώρο;

Τα ερωτήματα αυτά, μας οδηγούν στο επόμενο μεγάλο ερώτημα, κατά πόσο μπορείς να σταθείς και να «χωρέσεις» τα επίπονα συναισθήματα «όντας με» τον άλλο;

 Το «να είμαι με» στο «κράτημα» των επίπονων συναισθημάτων

Είτε το θέλουμε είτε όχι, η ζωή περιλαμβάνει συχνά αναστρέψιμες, αναπόφευκτες καταστάσεις. Πόσο μπορούμε να σταθούμε άξιοι των δυσκολιών μας και να τις «κουβαλήσουμε», διατηρώντας την αξιοπρέπειά μας και την αίσθηση για την αξία και το νόημα της ύπαρξης;

Το «να είμαι με» κάποιον άλλο, προϋποθέτει το να μπορώ να «είμαι με» τον εαυτό μου. Όσο περισσότερο συμφιλιωμένος και σε αποδοχή είμαι με τον εαυτό μου, τόσο περισσότερο μπορώ να αποδεχτώ τον άλλο. Όσο περισσότερο μπορώ   να «χωρέσω» και να συμπεριλάβω μέσα μου όλα αυτά που είμαι, τα θετικά και τα αρνητικά, τα δυνατά και τα αδύναμα, τόσο περισσότερο μπορώ να χωρέσω και να συμπεριλάβω τον άλλο στη διαφορετικότητά του. Τόσο περισσότερο μπορώ να ακούσω. Τόσο περισσότερο μπορώ να «κρατήσω» τα επίπονα συναισθήματα. Να «μείνω» με αυτά. Τόσο περισσότερο μπορώ να συν-υπάρξω.

Το να «είμαι με» τον άλλο δεν είναι μια διαδικασία διανοητική, είναι μια διαδικασία αισθαντική, που προϋποθέτει εύρος καρδιάς, σύνδεση με το κέντρο μας και την πηγή ζωτικότητας μέσα μας.

Κάθε εμπειρία θανάτου μπορεί να αποβεί μια εμπειρία ζωής. Το να βιώσουμε το θάνατο σε βάθος, μπορεί να μεταμορφωθεί σε μια ευκαιρία να βιώσουμε σε ανάλογο βάθος τη σημασία και αξία της ζωής.

 Μπορούμε να αντέξουμε κάθε δυσκολία, όσο καταφέρνουμε να συνδεόμαστε με τη σοφία της ύπαρξης και έχουμε βρει το δικό μας προσωπικό σκοπό. Ή, όπως θα έλεγε ο V.Frankl- ο πατέρας της λεγόμενης τρίτης βιενέζικης Σχολής Ψυχοθεραπείας, «όσο καλύτερα έχουμε ακούσει το προσωπικό νόημα που δίνει η ζωή μας σε μας».

Το παιδί μου είναι υπέρβαρο, πώς μπορώ να το βοηθήσω;

Η παιδική παχυσαρκία εμφανίζεται στις σημερινές δυτικές κοινωνίες με όλο και αυξανόμενα ποσοστά, με τη χώρα μας να κατέχει δυστυχώς τη δεύτερη θέση στη σχετική λίστα, μετά τις ΗΠΑ, σύμφωνα με τις τελευταίες μετρήσεις του Ερευνητικού Ινστιτούτου του Πανεπιστημίου Ψυχικής Υγείας (UMHRI).

Ενώ, εκ πρώτης όψεως, η παιδική παχυσαρκία φαίνεται να οφείλεται κυρίως στην ανθυγιεινή διατροφή ενός γενικότερα μη σωστά δομημένου προγράμματος διατροφής, που συχνά συναντάται στην ελληνική οικογένεια, έχει σημασία να κατανοήσουμε την ψυχολογική διάσταση του φαινομένου αυτού, που θα μας βοηθήσει στην πιο ολοκληρωμένη αντιμετώπισή του.

Γιατί το παιδί  μου είναι υπέρβαρο;

Αυτή είναι μια σωστή ερώτηση για να ξεκινήσει κανείς, μιας και η παχυσαρκία μπορεί να θεωρηθεί από μόνη της ως σύμπτωμα που κατ’ επέκταση προκαλεί δευτερογενείς ψυχολογικές επιπτώσεις.

Όπως στους ενήλικες έτσι και στα παιδιά, η κατάποση τροφής συχνά συνδέεται με μια ψυχολογική ανάγκη για «γέμισμα» ή αναπλήρωση (κάτι ανάλογο του καπνίσματος), που προσδίδει ένα αίσθημα «παρηγοριάς» ή επιβράβευσης. Συχνά νιώθουμε την ανάγκη να φάμε, όχι γιατί πραγματικά πεινάμε, αλλά γιατί μέσω του φαγητού νιώθουμε μια ικανοποίηση που καλύπτει κάποιες άλλες ψυχολογικές ανάγκες.

Οι συνηθέστεροι λόγοι που οδηγούν στην υπερφαγία σχετίζονται με αισθήματα μοναξιάς και κατάθλιψης, με το αίσθημα της χαμηλής αυτοεκτίμησης, με το στρες, καθώς και με το συναίσθημα της «βαριεστιμάρας» και του αντίστοιχου «κενού» που βιώνεται.

Εν συνεχεία, η κακή αυτό-εικόνα και η κακή αίσθηση σώματος, σε συνδυασμό με τον κοινωνικό στιγματισμό, οδηγούν σε συναισθήματα ενοχών και περεταίρω μείωση της αυτοεκτίμησης, που ενισχύουν εκ νέου την «απαγορευμένη συμπεριφορά», δηλαδή την κατάποση τροφής, δημιουργώντας έτσι ένα φαύλο κύκλο.

Στο σημείο αυτό να τονίσουμε ότι ο κοινωνικός στιγματισμός είναι ιδιαίτερα αυξημένος μεταξύ των παιδιών, καθώς συχνά ένα υπέρβαρο παιδί περιθωριοποιείται στο σχολείο ή τις εξωσχολικές δραστηριότητες ή γίνεται αντικείμενο περιφρόνησης και «κοροϊδίας», που το απομονώνουν και το «κλείνουν» ακόμα περισσότερο.

Επίσης, η στάση των ίδιων των γονέων προς το παιδί, επηρεάζει αρνητικά τόσο την αυτοεκτίμηση όσο και αυξάνει την τάση για υπερφαγία. Έτσι, αν για παράδειγμα ένας γονιός νιώθει ντροπή, οίκτο ή αηδία που το παιδί του είναι υπέρβαρο, μπορεί άθελά του να του μεταφέρει αυτά τα συναισθήματα αποστροφής και απαξίωσης, κάτι που γίνεται συχνά με την κριτική ή με τη βίαιη απαγόρευση των «κακών» τροφών από το σπίτι, ή ακόμα χειρότερα όταν η απαγόρευση επιβάλλεται μόνο στο συγκεκριμένο παιδί (και όχι π.χ. στα αδέλφια του ή στα άλλα μέλη της οικογένειας).

Επομένως, το σωστό πρόγραμμα διατροφής για την καταπολέμηση της παιδικής παχυσαρκίας, πρέπει να εφαρμόζεται σε συνδυασμό με τη σωστή αντιμετώπιση και στάση που τρέφουμε προς το παιδί.

Οι γονείς πρέπει να αφιερώσουν χρόνο, ώστε κατ’ αρχήν να εντοπίσουν πότε και υπό ποιες συνθήκες το παιδί τους καταφεύγει στην τροφή ή πότε άρχισε να παίρνει συστηματικά βάρος.

Τα στοιχεία αυτά μπορεί να τους βοηθήσουν στην περεταίρω διερεύνηση των βαθύτερων αιτιών της υπερφαγίας. Μήπως το παιδί περνάει μια στρεσογόνο φάση στη ζωή του (για παράδειγμα τσακωμοί, διαζύγιο, θάνατος, γέννηση νέου παιδιού στην οικογένεια);  Μήπως πιέζεται από αυξημένες προσδοκίες γονιών και δασκάλων, και έτσι η τροφή αποτελεί επιβράβευση σε ένα κοπιαστικό πρόγραμμα δραστηριοτήτων; Μήπως μένει πολλές ώρες μόνο του, χωρίς την ποιοτική συναισθηματική επαφή των γονιών του; Μήπως το παιδί μας βιώνει κάτι άλλο, που δεν το γνωρίζουμε;

Ένας ψυχολόγος μπορεί να σας βοηθήσει σημαντικά, τόσο να αντιληφθείτε τους βαθύτερους λόγους που οδηγούν το παιδί σας στην υπερφαγία, όσο και στο δείτε καλύτερα το δικό σας ρόλο στο όλο θέμα και στο πώς μπορείτε να βοηθήσετε το παιδί σας. Η δυναμική των σχέσεων κάθε οικογένειας, της σχέσης παιδιού-γονιού, όπως και κάθε παιδί και κάθε γονιός, είναι μοναδικά, και θα χρειαστεί να στρέψουμε το βλέμμα με σεβασμό και ενδιαφέρον στην κάθε περίπτωση ξεχωριστά.

Βεβαίως πάντοτε, η αποδοχή και η αγάπη παραμένουν η ουσιαστικότερη θεραπεία που μπορείτε να προσφέρετε στο παιδί σας. Αποδεχτείτε το, ζήστε κοντά του, γνωρίστε το, ακούστε το, χαϊδέψτε το στη ζεστή αγκαλιά σας, δώστε του χώρο μέσα σας!

Παιδική κακοποίηση: στρατηγικές αντιμετώπισης. Τα χνάρια του παρελθόντος στην ενήλικη ζωή.

« Περνούσαμε την παιδική μας ηλικία ρίχνοντας ένα πέπλο ησυχίας και μυστικότητας που κάλυπτε τις διεστραμμένες εμπειρίες μας παιδικής κακοποίησης. Προσπαθούσαμε να ανταπεξέλθουμε με το να καταπιέζουμε της μνήμες μας, μαθαίνοντας να ξεχνάμε, αποσυνδέοντας και απομονώνοντας τους εαυτούς μας από τα αισθήματά μας,  προσπαθώντας να ευχαριστήσουμε τους πάντες, αγωνιζόμενοι να προσαρμοστούμε και να χωρέσουμε στην «περίεργη» κατάστασή μας, στην οποία δεν υπήρχε ούτως ή άλλως άλλη διέξοδος διαφυγής. Έτσι καταφέραμε να επιβιώσουμε στην παιδική μας ηλικία, που ως ενήλικες μας έφερε αποκομμένους από τον εαυτό μας και μουδιασμένους στα συναισθήματά μας».

*Μαρτυρίες γυναικών που υπέστησαν διαφορετικά είδη κακοποίησης. Πηγή:μελέτη Van Loon and Kralik (2005a)

Στην τρυφερή παιδική ηλικία, ο άνθρωπος δεν διαθέτει τα κατάλληλα γνωστικά εργαλεία που θα τον βοηθήσουν σε περιπτώσεις κακοποίησης να κατανοήσει, να επεξεργαστεί και να ενσωματώσει την τραυματική εμπειρία.

Έτσι, ένα παιδί που έχει υποστεί κάποια μορφή βίας, αναπτύσσει στρατηγικές αντιμετώπισης που θα το βοηθήσουν να τα «βγάλει πέρα» στην καθημερινή ζωή με τα πολύπλοκα συναισθήματα και εντυπώσεις που βιώνει και συχνά αποκόπτοντας τον εαυτό του από τον συναισθηματικό και φυσικό πόνο των τραυματικών γεγονότων, ειδικά στις περιπτώσεις που η κακοποίηση διαρκεί για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Τέτοιου είδους στρατηγικές, προστατεύουν το παιδί από το να κατακλυστεί από τα απειλητικά και επικίνδυνα συναισθήματα που βιώνει, που θα οδηγούσε στην πλήρη αποδιοργάνωση της προσωπικότητας του, προσφέροντας του ταυτόχρονα ένα είδος ελέγχου του συνακόλουθου βιώματος της αίσθησης αδυναμίας, της αίσθησης του αβοήθητου και απελπισίας.

Συνήθεις στρατηγικές αντιμετώπισης σε απειλητικές καταστάσεις

Ένα μεγάλο φάσμα των μηχανισμών άμυνας κατά την αντίδραση σε περιστατικά κακοποίησης και βίας, αφορούν μηχανισμούς άμυνας που «αποκόπτουν» το τραυματικό γεγονός από τη συνείδηση.

Κατά το διαχωρισμό, διαστρεβλώνουμε τις φυσιολογικές συνδέσεις μεταξύ σκέψεων συναισθημάτων και μνημών και έτσι μειώνεται η επίγνωση-συνείδηση αυτών, ή μειώνεται ο πόνος των τραυματικών γεγονότων. Μπορεί κάποιος να περιγράψει τον διαχωρισμό ως «βρίσκομαι στον κόσμο μου», «απαγορεύω πράγματα να μπουν μέσα μου», «δεν έχω σύνδεση με τα συναισθήματά μου», «βλέπω μια ταινία στην οποία είμαι μέσα», «μούδιασμα».

Υπάρχουν διάφορα είδη διασπαστικών μηχανισμών διαχωρισμού της απειλητικής εμπειρίας από τη συνείδησή μας. Κάποιοι από αυτούς περιλαμβάνουν:

·         Άρνηση: μηχανισμός άμυνας κατά τον οποίο απλά αρνούμαστε σκέψεις, συναισθήματα, εντυπώσεις που προκαλούν άγχος. Φαίνεται ότι η άρνηση είναι ο τρόπος του μυαλού να αποβάλουμε την ολοκληρωτική δυσλειτουργία που θα ακολουθούσε το κατακλυσμικό συναίσθημα της τραυματικής εμπειρίας. Αναφέρεται σε ασυνείδητες διεργασίες που «αρνούνται» αυτό που δεν μπορεί να δει και να αντιμετωπίσει ο οργανισμός σε συνειδητό επίπεδο. Αυτός ο μηχανισμός, μπορεί να επιτρέψει σε κάποιον να επιβιώσει,  μέχρι τη στιγμή όπου θα είναι ικανός να αντιμετωπίσει το γεγονός.

·         Καταπίεση μνημών- τραυματική αμνησία: πρόκειται για έναν ασυνείδητο μηχανισμό κατά τον οποίο «ξεχνάμε» την τραυματική εμπειρία, ή έχουμε αποσπασματικές μνήμες. Η τραυματική αμνησία μπορεί να διαρκέσει για ώρες, εβδομάδες ή χρόνια ολόκληρα και να αφυπνιστεί από αισθητήρες ή ερεθίσματα που θα θυμίσουν το αρχικά βιωμένο τραυματικό γεγονός.

·         Διάσχυση  Αυτός ο μηχανισμός άμυνας συχνά σχετίζεται με τραυματικά γεγονότα και εμπειρίες που βιώνονται πολύ νωρίς στην ανάπτυξη και αφορά στην αποτυχία ενσωμάτωσης των θετικών και αρνητικών ποιοτήτων σε συνεκτικές, ολοκληρωμένες εικόνες. Η διάσχυση οδηγεί σε πολωμένες για τον εαυτό και τους άλλους αντιλήψεις «μαύρου ή άσπρου» , όπου οι άνθρωποι βιώνονται ολοκληρωτικά ή ως καλοί ή ως κακοί, χωρίς να έχει κάποιος τη δυνατότητα να ενσωματώνει και τις δύο δυνατότητες.

·         Υποβιβασμός της έντασης των  δυσάρεστων συναισθημάτων

·         Αποφυγή ή δραπέτευση από τα συναισθήματα

·         Υποκατάσταση των ιδιαίτερα έντονων «κατακλυστικών» συναισθημάτων με λιγότερο επίπονα

·         Εκφόρτιση συναισθηματων (π.χ. μέσω της επιθετικότητας, υπερκινητικότητας κλπ)

·         Διαχωρισμός των έντονων συναισθημάτων σε μικρότερα διαχειρήσιμα μέρη

Μία άλλη κατηγορία συμπεριφορών που υιοθετούνται για την αντιμετώπιση της τραυματικής εμπειρίας, αφορούν μηχανισμούς άμυνας «αναπλαισίωσης» της και μείωσης της έντασης και σημασίας της, όπως:

·         Εκλογίκευση. Αφορά μια προσπάθεια εύρεσης «εξήγησης» που να δικαιολογεί την κακοποίηση. Για παράδειγμα, συχνά ένα παιδί αρχίζει να πιστεύει ότι είναι «κακό» και αξίζει την τιμωρία .

·         «Σμίκρυνση» της εμπειρίας στην ελάχιστη πιθανή επίπτωση. Πχ. « ο θείος μου πράγματι πότε-πότε με δέρνει, αλλά έχω περάσει και πολύ χειρότερα.

·         Συμπεριφορές με τάση να ευχαριστήσω/ να κατευνάσω τη σύγκρουση, προσπάθεια να «είμαι καλός» . Πολλά παιδιά, πεπεισμένα για την αδυναμία και τη ματαιότητα της δυνατότητάς τους για αντίσταση, αναπτύσσουν μια ιδέα ότι εξουσιάζονται πλήρως από τον εισβολέα-ενήλικα. Το παιδί προσπαθεί να αποδείξει την αφοσίωση και συμμόρφωση του και να αποκτήσει αίσθηση του ελέγχου με το να προσπαθεί να « είναι καλό» .

·         Αναζήτηση στοργής σε εξωτερικές πηγές που προσφέρουν ανακούφιση- παρηγοριά.

Ενήλικες «επιζήσαντες» κακοποίησης

Οι ενήλικες που ως παιδιά χρειάστηκε να αναπτύξουν κάποιες από τις παραπάνω στρατηγικές και μηχανισμούς άμυνας προκειμένου να επιβιώσουν της κακοποίησης στην παιδική ηλικία, συχνά συνεχίζουν και στην ενήλικη ζωή να χρησιμοποιούν αυτές τις συμπεριφορές.

Συχνά τέτοιοι αμυντικοί μηχανισμοί, όπως για παράδειγμα ο διαχωρισμός συναισθήματος-εμπειρίας, υποσκάπτουν άλλους πιο λειτουργικούς κοινωνικά-γνωστικά-συναισθηματικά μηχανισμούς που θα μπορούσε ένας ενήλικας να χρησιμοποιεί κατά την ανταπόκρισή του στις διάφορες καταστάσεις και δυσκολίες της ζωής.

Επιπλέον, το σύστημα ρόλων-συμπεριφορών που υιοθέτησε ως παιδί, χρησιμοποιείται εξίσου και στην ενήλικη ζωή. Ο ενήλικας επιζήσαν της κακοποίησης συχνά γίνεται ο αγωνιστής, ο φιλόξενος που διευκολύνει «οικοδεσπότης», ο καλλιτέχνης που «αποδρά», το θύμα, αυτός που αμφισβητεί, αυτός που προσπαθεί να ικανοποιήσει τους άλλους, αυτός που πιέζει τον εαυτό του να επιτυγχάνει υπερβολικούς στόχους κα.

Ας μην ξεχνάμε βέβαια, ότι κάθε άνθρωπος είναι μια μοναδική και ανεπανάληπτη ύπαρξη και φιλτράρει την εμπειρία με τον δικό του ιδιαίτερο τρόπο. Έτσι, τόσο οι στρατηγικές αντιμετώπισης όσο και οι «ρόλοι» που θα εφεύρει ως παιδί ερχόμενο αντιμέτωπο με καταστάσεις κακοποίησης και που το ακολουθούν στη ζωή του ως ενήλικα, θα πρέπει να διερευνώνται εξατομικευμένα.

Η ψυχοθεραπεία, μπορεί να αποβεί σημαντικός σύμμαχος στην προσπάθειά σου να κατανοήσεις καλύτερα το πώς η κακοποίηση που δέχτηκες ως παιδί αντανακλάται στη ζωή σου σήμερα και στην απόφασή σου να δημιουργήσεις μια προοπτική πιο συνειδητής, ελεύθερης και χαρούμενης ζωής.

Αποξένωση και Α-λήθεια

Συχνά η μέρα στην Ελλάδα ξυπνά με έναν ήλιο, ένα φως που αγκαλιάζει τις θάλασσες, τα βουνά, την Ακρόπολη, τα τσιμεντένια κτίρια. Το φως αυτό κυριολεκτικά μας περιλούζει. Ακόμα και οι πιο βιαστικοί και οι super απασχολημένοι, μπορεί να ρίξουν μια ματιά καθώς προχωρούν στο δρόμο κατά τον ουρανό και να σκεφτούν: «πω-πω, τι ωραία μέρα που είναι σήμερα!».

Και καθώς τρέχουμε να πάμε στις δουλειές μας, με τις έγνοιες του χτες και τις έγνοιες του αύριο, ξεχνάμε αυτόν τον ήλιο και ξεχνάμε το σώμα μας. Σχεδόν λειτουργούμε έξω από το σώμα μας, σαν να ΄μασταν δύο διαφορετικά όντα και μιλάμε με τον εαυτό μας σε διάλογο β΄προσώπου.

Το σώμα μας δουλεύει ακατάπαυστα και μας υπηρετεί, η ανάσα μας συνεχίζει και θα συνεχίζει, αν και αν όχι, εμείς την αντιλαμβανόμαστε. Μια πληγή συνεχίζει να επουλώνεται, εκεί υπάρχει ένα ολόκληρο σύστημα, ένα ολόκληρο σύμπαν που λειτουργεί, συσχετίζεται, εξελίσσεται με τη δική του σοφία, τη σοφία που πηγάζει από την ορμή για ζωή.

Εμείς συνεχίζουμε να κινούμαστε στο δίπολο φόβου και αγάπης, άλλοτε μπαίνοντας στα πράγματα και άλλοτε αποσυρόμενοι. Κάθε μας επιλογή, κάθε μας έκφραση, βρίσκεται σε ένα σημείο της κλίμακας που ξεκινά από το φόβο και φτάνει στην αγάπη.

Το μυαλό μας υπερλειτουργεί και έχουμε μάθει να βασίζουμε σε αυτό το παρόν και το μέλλον μας, τον κόσμο όλο. Όλα περνούν και εξαρτώνται από το μυαλό, μέχρι αυτό να υπερφορτώνεται τόσο, ώστε να στέλνει σήματα «καψίματος».

Το μυαλό είναι το εργαλείο για τη σκέψη, για το συναίσθημα, για τη δράση μας. Φορώντας το ξεχασμένο σώμα μας, καταναλώνουμε τόση ενέργεια με τον εγκέφαλό μας και έτσι αποξενωνόμαστε από αυτή την ιερή, σοφή πηγή, που υπάρχει μέσα μας, αλλά για κάποιο λόγο, δεν την ακούμε, δεν τη χρησιμοποιούμε.

Παντού υπάρχουν έτοιμες, δοτές λύσεις χαλάρωσης, υποστήριξης, ξεσπάσματος. Τρέχουμε στα γυμναστήρια, στους χορούς, στις παραστάσεις, ακούμε τους ειδήμονες στην τηλεόραση και ψάχνουμε τους πιστοποιημένους, πολυδιαβασμένους και με πολλά πτυχία επιστήμονες που ξέρουν πώς να μας κάνουν καλά.

Εκεί έξω βρίσκεται και η λύση για την ασφυξία. Εκεί έξω βρίσκεται και η λύση για τη λαιμαργία, τους εθισμούς, τη στεναχώρια, τις φοβίες, την πικρία. Ένας ειδήμον, θα σε κάνει καλά.

Ένα ολόκληρο σύμπαν, το σώμα σου, λειτουργεί 24 ώρες το 24ωρο και σε υπηρετεί, κάνει το καλύτερο για σένα. Σε τρέφει, σου παρέχει ενέργεια, σε προστατεύει.

Αλλά, γιατί εσύ δεν θες να το ακούσεις;

Όλη η σοφία σου, όλες οι απαντήσεις που ζητάς, βρίσκονται εκεί μέσα και εσύ επιμένεις να διαστρεβλώνεις την ουσία σου και να ψάχνεις τους πτυχιούχους ειδήμονες που θα σου πουν.

Ακυρώνεις τον εαυτό σου, ακυρώνεις τη δύναμή σου και μετά αδύναμος και παραπονεμένος ζητάς βοήθεια «κάντε με καλά».

Αν κάποιος σε αφήσει να πάρεις πρωτοβουλία, κυριολεκτικά τα χάνεις.

Αν κάποιος σου μιλήσει για την αξία σου, νιώθεις άβολα ή τον θεωρείς ψεύτη.

Αν κάποιος σε παροτρύνει να έρθεις σε επαφή και να νιώσεις αυτή τη δύναμη μέσα σου, εσύ ζητάς πάλι πιστοποιήσεις και πτυχία, ταμπέλες για το Είναι σου.

Από πότε αποξενωθήκαμε τόσο από το ποιοι είμαστε;

Από πότε γίναμε ετεροκαθοριζόμενοι κυνηγώντας τα πλάνα που μας πάσαραν οι άλλοι και βάζοντας σκοπό την επιτυχία;

Από πότε η επιτυχία έγινε συνώνυμο της ευτυχίας;

Από πότε το πρόσωπό μας απέκτησε μια προσωπίδα τόσο σοβαρή, στιβαρή, λυπηρή;

Από πότε το χαμόγελό  μας έγινε μηχανικό;

Από πότε τα λόγια μας γίνανε βιαστικά, κάλπικα, τυπικά, ασήμαντα;

Από πότε ο ίδιος μας ο εαυτός έγινε ένας άλλος, ένας τρίτος;

Από πότε ο αυτοπεριορισμός, έγινε φιλοσοφία και νοοτροπία ζωής;

Από πότε η απόλαυση φορτώθηκε με ενοχές, από πότε η «χαρουμενιά» (λέξη που επινόησε η αγαπημένη μου Χριστίνα)  προκαλεί αμηχανία και καχυποψία;

Από πότε η αυθεντικότητα διδάσκεται σε επιμορφωτικά σεμινάρια;

Όσο και να ακούς τι λένε οι άλλοι, όσο και να πληροφορείσαι, όσο και να αποκτάς γνώσεις, όσο και να βγάζεις ρητά και αποφθέγματα, όσο και να κρίνεις και να ερμηνεύεις, δεν έχεις να φτάσεις πουθενά πέρα από τα όρια του κύκλου της συγκεκριμένης περιφέρειας, του κύκλου του μυαλού.

Υπάρχει μια άλλη ποιότητα γνώσης, αυτής που έρχεται από μέσα σου, αυτής που χαράζεται από και αποτυπώνεται στην εμπειρία σου.

Υπάρχει ένας ολόκληρος εαυτός, με δυνάμεις και αδυναμίες, που περιμένει να ακουστεί, να φροντιστεί, να χαϊδευτεί, να δημιουργήσει, να πάρει και να δώσει.

Καθένας κρύβει έναν υπέροχο, τόσο υπέροχο άνθρωπο, τόσο ιδιαίτερο, μοναδικό! Έναν εκπληκτικό κόσμο!

Πώς θα εξασκηθούμε να νιώθουμε αυτόν τον εκπληκτικό κόσμο και να νιώθουμε τους εκπληκτικούς κόσμους των άλλων γύρω μας;

Το μυαλό μας εστιάζει στην αδυναμία και τα ελαττώματα τόσο συχνά που συρρικνώνει τη δύναμη της καρδιάς να εμπεριέχει, να συμπεριλαμβάνει, να χωράει.

Ο ήλιος όμως στην Ελλάδα, εξακολουθεί, επιμένει να περιλούζει, να σηματοδοτεί, να αφυπνίζει. Όσο και αν παραστρατήσεις, αυτός θα είναι εκεί, να σου θυμίζει την εναλλακτική λύση, τον εναλλακτικό τρόπο ζωής που οι θρησκείες απέτυχαν να δώσουν.

Αυτή είναι η εποχή που χρειάζεται να αφυπνιστείς, να στρέψεις το ενδιαφέρον μέσα σου και να ανακαλύψεις τη δύναμή σου.

Αυτή είναι η εποχή, που μόνο αν μάθεις να συντονίζεσαι με το κέντρο σου χρησιμοποιώντας το στις εκφράσεις και εκφάνσεις σου, θα μπορέσεις να επιβιώσεις και να ευημερήσεις.

Είναι η εποχή, που όλα τα πλαστά οχυρά που έχτιζες καταρρέουν και που ή θα μείνεις με σένα, μαθαίνοντας να χρησιμοποιείς τη δύναμή σου, ή θα ρουφηχτείς στη μαύρη τρύπα.

Ποτέ δεν είναι αργά, να γίνεις χρυσή βροχή και να βγεις από τα σίδερα της φυλακής όπου έσπερνες τους σπόρους σου. Γιατί εκεί έξω υπάρχουν ένα σωρό δέντρα, παιδιά, άνθρωποι που περιμένουν να τους αγκαλιάσεις, να τους ρίξεις ένα βλέμμα κατανόησης και αποδοχής.

Ξεκίνα από τον ίδιο σου τον εαυτό, και σιγά-σιγά θα θυμηθείς. Είναι αυτό που ήσουν πριν γεννηθείς καν, και αυτό στο οποίο πάντα θα θες να γυρίσεις.

Είναι η αγαλλίαση, η εκτίμηση, η ευγνωμοσύνη της ύπαρξης. Είναι ο δικός σου προσωπικός τρόπος να τιμάς τη ζωή. Να περάσεις από το φόβο και την καχυποψία σε ένα διαφορετικό μοντέλο ζωής, ζωής με σιωπή, με ουσία, με ανθρωπιά, αισθητική, ομορφιά.

Σχοινοβάτη, είναι μια απόφαση που θα πρέπει να πάρεις!