Ψυχοδραματική Φιλοσοφία


Βασικές αρχές & αξίες ψυχοδραματικής φιλοσοφίας
Μια πρώτη εικόνα του υποβάθρου της ψυχοδραματικής πρακτικής


J.L.Moreno (1889-1974)

Πατέρας του ψυχοδράματος, της κοινωνιομετρίας και της ομαδικής ψυχοθεραπείας.

Έφερε τη δράση στην ψυχοθεραπεία. Πάνω στις ιδέες του αναπτύχθηκαν και άλλες ψυχοθεραπευτικές μέθοδοι δράσης, που υιοθέτησαν πολλές από τις ψυχοδραματικές τεχνικές (π.χ.θεραπεία Gestalt, οικογενειακή θεραπεία, μουσικοθεραπεία, ομάδες αυτοβοήθειας κ.α.).




Είπε ο Moreno στον Freud (1912)...



«Ξεκινώ από εκεί που σταματάς. Εσύ συναντάς ανθρώπους στον τεχνητό χώρο του γραφείου σου. Εγώ τους συναντώ στο δρόμο, στα σπίτια τους, στους φυσικούς τους χώρους. Εσύ αναλύεις τα όνειρά τους. Εγώ τους δίνω κουράγιο να ονειρευτούν ξανά. Εσύ τους αναλύεις και τους «διαχωρίζεις». Εγώ τους αφήνω να εκφράσουν ανοιχτά τους συγκρουόμενους ρόλους τους και τους βοηθώ να συνενώσουν ξανά τα κομμάτια τους».




1) Η ανάπτυξη της δημιουργικότητας και του αυθορμητισμού του ατόμου, που προκύπτει από το αυξανόμενο ζέσταμά του στην εκάστοτε κατάσταση, το βοηθούν να πορευτεί και να αντιμετωπίζει επιτυχώς την εξελισσόμενη ζωή

Συντονισμός, εναρμόνιση, συναίσθηση, έκφραση!


΄Οταν βρισκόμαστε σε κατάσταση αυθορμητισμούβιώνουμε μια εσωτερική άνεση και ελευθερία και είμαστε ανοιχτοί σε εμπνεύσεις και την πηγή της δημιουργικότητας μέσα μας. Είμαστε ευάλωτοιανθρώπινοι και σε ετοιμότητα να δώσουμε και να πάρουμε στις συναλλαγές μας. Η έκφρασή μας έχει μια σιγουριά, εμπιστοσύνη και υπάρχει ένα είδος έξαψης -μια αίσθηση ζωτικότητας που αναβλύζει 
από μέσα μας. Στο ψυχόδραμα αναπτύσσουμε την ικανότητά μας να είμαστε αυθόρμητοι παίχτες!




Αυθορμητισμός είναι η δράση-έκφανση της δημιουργικότητας που παράγεται στη στιγμή ως απάντηση στα ερεθίσματα-καταστάσεις της ζωής. Παράγεται από τη διαδικασία "ζεστάματος" της ύπαρξης, κατά την οποία το άτομο έρχεται σε επαφή με την αυθεντική του πηγή δημιουργικότητας, όπου υπάρχει έμπνευση, ένστικτο, πρωτοτυπία και το απόλυτο βίωμα της κατάστασης, ή η απόλυτη σύνδεση με αυτό που ο οργανισμός θέλει να παράγει.








Όσο πιο αυθόρμητος είναι ένας άνθρωπος, τόσο περισσότερο μπορεί να πραγματώνει τη δημιουργικότητά του και να ανταποκρίνεται στις καταστάσεις αυθεντικά, χαλαρά, απλά και με επαρκή τρόπο.




2)   Δρούμε, ζούμε σε ομάδες και συστήματα, είμαστε ενεργά μέλη του σύμπαντος.



Άνθρωπος εξετάζεται σε σχέση με τις ομάδες και τα συστήματα που ανήκει- σε σχέση με το κοινωνικό και πολιτισμικό του άτομο .

Άνθρωπος ως ολότητα: σε σχέση με την υπαρξιακότητά του .


3) Να γίνουμε αυτοί που είμαστε: η  ενσωμάτωση της προσωπικότητας, ο ενοποιημένος εαυτός


  • ενοποίηση της προσωπικότητας, η ενσάρκωση του εγώ                    
  • η κάθαρση της ενσωμάτωσης: αναφέρεται σε τέτοιες καταστάσεις όπου το άτομο μπορεί να νιώσει βαθιά τη σύνδεσή του με τον λειτουργικό, υγιή εαυτό του, με την αξία της υπόστασής του. Διαφέρει από την «κάθαρση της ψυχής» (catharsis of abreaction), η οποία συμβαίνει από την εξωτερίκευση και έκφραση των μέχρι τότε μπλοκαρισμένων αρνητικών συναισθημάτων. Αφορά περισσότερο μια κατάσταση συμφιλίωσης, αποδοχής του εαυτού, σύνδεσης με το «κέντρο» μας, διατήρησης της αξιοπρέπειάς μας μπροστά σε δύσκολες μη-αναστρέψιμες καταστάσεις.



4) Η ουσιαστική επικοινωνία: η έννοια της
συνάντησης (encounter), η μηχανική κοινωνία και τα πολιτισμικά στεγανά, η συνεργατική κοινωνία, η ενίσχυση της αμοιβαιότητας και των «τήλε» σχέσεων



Συνάντηση: εκούσια, αυθόρμητη, ενστικτώδης επαφή στη διαπροσωπική επικοινωνία 

Αυθεντική αλληλεπίδραση 
Διπλής κατεύθυνσης δυναμική σχέση 
Διαπροσωπική σχέση «Εγώ-Εσύ» (“I-Thou”, Martin Burber (1923) (Εγώ δεν μπορώ να υπάρξω παρά μόνο σε σχέση με κάποιο Εσύ)
Αυθεντική συνάντηση χωρίς μεταβιβάσεις και προβολές

όραμα Μoreno: ένας κόσμος όπου οι άνθρωποι θα μετακινούνται από το άκρο των τυποποιημένων σχέσεων και επαφών, των πολιτισμικών σταθερών (cultural conserves), της έτοιμης, μηχανικής, παγιωμένης δράσης σε σχέσεις αυθεντικές (σε encounters) και σε δράσεις με περισσότερο αυθορμητισμό και δημιουργικότητα, που σημαίνει την ενεργό εμπλοκή τους στη ζωή και το πέρασμα από την απομόνωση και τον ατομικισμό σε μια συλλογική, συνεργατική, «ζωντανή» κοινωνία.






5) Η ομάδα: πλαίσιο ζεστασιάς, αμεσότητας, αποδοχής, κάθε μέλος γίνεται ο θεραπευτικός πράκτορας για τον άλλο, μη εξουσιαστική σχέση θεραπευόμενου-θεραπευτή, το χιούμορ στην ψυχοθεραπεία










6) Η   παρατήρηση   αντί  για  την ερμηνεία

       vs                          





7) Η σημασία της ψυχικής υγείας και διεύρυνσης της προσωπικότητας, η θετική σκέψη και νοοτροπία για τον άνθρωπο

  • αντί η ψυχοθεραπεία να στοχεύει μόνο στην επίλυση προβλημάτων, θα πρέπει επίσης να προωθεί την ικανότητα των ατόμων για ευελιξία και προσαρμοστικότητα
  • Υγιής προσωπικότητα, χτίσιμο υγείας: η διεύρυνση λειτουργικών ρόλων οδηγεί σε αύξηση επιπέδου αυτοεκτίμησης & αύξηση αυθορμητισμού


8) H φαινομενολογία, η υποκειμενική πραγματικότητα/ ψυχοδραματική πραγματικότητα

Στο ψυχόδραμα επιχειρούμε να εξερευνήσουμε και να έρθουμε κοντά με τον ιδιαίτερο τρόπο που κάθε άτομο αντιλαμβάνεται τα πράγματα

εικονοποιούμε, ερχόμαστε αντιμέτωποι και συνδιαλεγόμαστε με την υποκειμενική μας πραγματικότητα, δηλαδή με όλα τα στοιχεία του εσωτερικού μας κόσμου, που ακόμα και αν ανήκουν στη σφαίρα της φαντασίας, για μας είναι αληθινά



9) Η σημασία της δράσης και τη βιωμένης εμπειρίας στο παρόν έναντι της αναλυτικής σκέψης, η «επίγνωση δράσης» (action insight)


Προκειμένου η θεραπεία να είναι επιτυχημένη, η διαδικασία της ανακάλυψης του εαυτού πρέπει να συμβαίνει σε συναισθηματικό επίπεδο περισσότερο, παρά σε διανοητικό και να συνοδεύεται από μια μαθησιακή εμπειρία, που να έχει νόημα

Η επίγνωση-δράσης, είναι ένας από τους σημαντικότερους θεραπευτικούς παράγοντες του ψυχοδράματος και μπορεί να οριστεί ως η ενσωμάτωση  συναισθηματικής, γνωσιακών, φαντασιωτικών, συμπεριφορικών και διαπροσωπικών μαθησιακών εμπειριών. Επιτυγχάνεται μέσω της κίνησης, καθώς επικοινωνούμε δια μέσου της γλώσσας της δράσης.
« Whenever something clicks,
     “Whenever something clicks, falls into place, each time a gestalt closes, there is the “Aha”click, the sock of recognition” F.Perls                              falls into place, each time a